Zo word je honderd

Nergens ter wereld worden mensen zo oud als in Japan. Bovendien worden Japanners die zulke hoge leeftijden bereiken opvallend minder vaak geplaagd door kwalen dan leeftijdsgenoten in de westerse wereld. Journaliste Junko Takahashi werd benieuwd naar de achterliggende redenen en onderzocht hoe de honderdplussers hun leven inrichten. Dat leidde tot de bundel Zo word je honderd.

Takahashi reisde door heel Japan en interviewde verschillende eeuwelingen. Duidelijk werd dat er soms grote verschillen zijn tussen hun afzonderlijke carrières, hobby’s en eetgewoonten. Maar Takahashi ontdekte ook dat de honderdplussers zaken gemeen hebben. Ze willen bijvoorbeeld oud worden met behoud van een goede gezondheid, de actualiteit blijven volgen en tot op hoge leeftijd nieuwe uitdagingen aan gaan. Deze factoren blijken een goede formule voor een rijk en lang leven.

Gezond en met mate eten

Takahashi ontdekte dat alle honderdplussers er een gezond en gebalanceerd dieet op na houden. Dit komt door de Japanse keuken, die van oorsprong lichter is dan de westerse keuken en veel minder vet bevat. Wel eten Japanners, in tegenstelling tot wat soms in het westen gedacht wordt, tegenwoordig ook vlees. Het bevat dierlijke eiwitten die bijdragen aan een gezonde groei. Met name dat heeft in Japan substantieel bijgedragen aan het bereiken van een veel hogere leeftijd: Japanners aten vóór de Meiji restauratie (1867) namelijk geen vlees omdat het Boeddhisme dat verbood. De gemiddelde Japanner werd voor die tijd maar half zo oud als nu. Een tweede belangrijke aanjager van het goede eetpatroon blijkt de Japanse televisie te zijn. Daarop wordt veel aandacht besteed aan gezond en lekker koken. De verrichtingen van de televisiekoks worden nauwlettend gevolgd door de Japanse bevolking en nieuwe, gezonde recepten worden gretig uitgeprobeerd door met name de oudere kijkers.

Bundeling

De honderdplussers hebben allemaal een verschillende verklaring voor het feit dat ze zo oud zijn geworden. Takahashi wil met de bundel niet één pasklare oplossing aanreiken, maar laat het aan de lezer over om de verschillende verhalen tot zich te nemen en daar zelf tips voor een gezonder, langer en rijker leven uit te halen. Eén van de honderdplussers die aan bod komt, is Noboru Kurata (102), van beroep metselaar. Na pas op 85-jarige leeftijd met pensioen te zijn gegaan, heeft hij zich succesvol omgeschoold tot pottenbakker. Hij onderwijst het ambacht zelfs aan leerlingen. Kurata leeft een zeer regelmatig leven. Hij staat elke dag om zes uur op en gaat klokslag half negen weer naar bed. Ook maakt hij iedere dag aantekeningen van het nieuws en van de sterfgevallen in zijn gemeente. Het zorgt voor een scherpe geest. Kurata beweert dat zijn administratie zelfs nauwkeuriger is dan die van de overheid.

Sport en spel

Een andere eeuweling is Tomotaro Aikawa, eveneens 102 jaar oud. Hij speelt iedere dag nog een potje golf met de buren, en is van mening dat beweging en sport hem hebben geholpen zijn hoge leeftijd te bereiken. Hij is van ’s ochtends vroeg tot laat in de avond in touw om aan zijn dagelijkse beweging te komen. Zo ruimt hij het huis van zijn dochter, waar hij bij inwoont, van boven naar beneden op. Ook is hij, net als alle andere honderdplussers opgegroeid met ochtendgymnastiek. Sinds 1928 zendt de nationale omroep, NHK, per radio instructies uit en de activiteit wordt iedere ochtend stipt om half zeven beoefend. Aikawa doet de oefeningen op de futon waar hij ’s nachts op slaapt. Deze wordt na de gymnastiek opgerold en in de kast gestopt. En alsof dit nog niet genoeg is, heeft Aikawa ook nog eigen oefeningen bedacht, die hij uitvoert met gewichten en op zelfgemaakte fitness apparaten.

Liefde op elke leeftijd

Tsuneko Sasamoto (101) is de eerste vrouw die fotojournalistiek bedreef in Japan. Haar ouders hadden oorspronkelijk een carrière als huisvrouw voor haar in gedachten en ze werd aangemeld bij een instituut dat meisjes klaarstoomde voor het huishouden. Maar Tsuneko stopte met de school zonder dat aan haar ouders te vertellen en schreef zich in voor de kunstacademie. Na haar afstuderen kwam ze te werken bij de Nichinichi krant als illustratrice. Haar talent werd opgemerkt door de redactie en al snel mocht ze ook fotograferen voor de krant, die later de bekende Mainichi Shimbun zou worden. Ze maakte onder andere foto’s van de Amerikaanse generaal Douglas MacArthur die de Amerikaanse bezetting van Japan leidde, stakende mijnwerkers en het studentenprotest van 1968 tegen de oorlog in Vietnam. Sasamoto, die twee keer getrouwd is geweest en nog regelmatig verliefd raakt, gelooft dat liefde en je tot op hoge leeftijd aantrekkelijk blijven voelen belangrijk is om oud te kunnen worden. Maar ze stelt ook vast dat de Japanse maatschappij nog niet voldoende is ingesteld op ouderen die de liefde willen blijven beleven.

Diverse levens

Gezond oud worden staat volop in de belangstelling. Al eerder bespraken we de bestseller Ikigai van het duo Miralles en Héctor García. Er is geen precieze formule te geven die je op kunt volgen om heel oud te worden. De aantrekkingskracht van Zo word je honderd schuilt daarom juist in al die verschillende inzichten van de honderdplussers die door Takahashi zijn geïnterviewd. Wat de geïnterviewden wel gemeen hebben, is dat ze allen tot op hoge leeftijd actief zijn met sport of hun werk. Ze zitten niet bij de pakken neer, maar blijven ondernemend en actief deelnemen aan de maatschappij. Het zijn levenslessen die inspirerend zijn, ook en vooral voor wie nog lang geen honderd jaar is. Zoals Takahashi het zelf zegt: ‘Honderdjarigen zijn het beste voorbeeld van bij de dag leven’