Manga is één van Japans belangrijkste culturele exportproducten. De stripvorm is wereldwijd razend populair, maar niet geschikt voor iedereen. Zeker als je niet bekend bent met de vorm, kunnen de meeste series behoorlijk ontoegankelijk overkomen. Soms omdat ze al decennia lopen, soms omdat het verhaal vrij snel behoorlijk bizarre wendingen neemt. Voor de beginnende lezers is er slice of life-manga Yotsubato!.

De plot van Yotsubato!, letterlijk ‘Yotsuba en…’, is doodsimpel. Yotsuba is een vijfjarig meisje dat letterlijk niets van de wereld weet. Haar naam is Japans, maar niet een die Japanners normaalgesproken aan een kind geven: het betekent ‘vier blaadjes’, en verwijst naar de vier staartjes in haar groene haar, die doen denken aan een klavertjevier. Yotsuba spreekt dan wel Japans, maar niemand weet waar ze echt vandaan komt. In ieder geval niet uit Japan: haar adoptievader bracht haar ooit mee uit het buitenland.

Yotsuba is, hoewel ze de taal vloeiend spreekt, volledig onbekend met Japan en de Japanse cultuur, en gaat daarom voortdurend op verkenningstocht en stelt overal vragen over. Vandaar ook de naam van de manga: het eerste hoofdstuk heet Yotsubato hikkoshi, ‘Yotsuba en verhuizen’, en gaat over de verhuizing van Yotsuba en haar vader naar een niet bij naam genoemde Japanse stad. Ook de andere acht hoofdstukken in deel één gaan over alledaagse onderwerpen, van meer algemene zaken als de opwarming van de aarde en het doen van boodschappen, tot specifiek Japanse culturele begrippen als beleefdheidsvormen en het samen vangen van insecten.

Japanse gebruiken

Geen onderwerp is te klein of onbelangrijk voor een hoofdstuk in Yotsuba, en precies dat maakt de strip zo geschikt voor een niet-Japans, niet in manga geletterd publiek. Bij andere series wordt vaak een bepaalde voorkennis van Japanse gebruiken verwacht, maar Yotsubato! besteedt bijvoorbeeld een heel hoofdstuk aan Obon, de Japanse herdenking van de overledenen. Daarin krijgt Yotsuba uitgelegd dat de bloemen die haar buurmeisje gaat kopen bedoeld zijn voor op het graf van haar overleden grootouders, van wie de geesten met Obon tijdelijk terugkeren op aarde. Waarna Yotsuba de eerste oude vrouw die ze tegenkomt aanspreekt als ‘engel’. Of neem het hoofdstuk waarin iemand Yotsuba uitlegt hoe een deurbel werkt, waarna ze bij wildvreemde mensen aanbelt om ze te groeten.

Normaliter zouden zulke situaties misschien pijnlijk zijn, zeker in Japan, maar niet bij Yotsuba: daar zorgt haar ongebreidelde enthousiasme wel voor. Yotsuba’s vizier is volledig open, ze benadert elke situatie en ieder probleem met een gretigheid waar alleen jonge kinderen toe in staat zijn. Dat werkt zowel aanstekelijk als ontwapenend: haar vader, diens beste vriend en de buren zijn eigenlijk niet of nauwelijks boos op haar (en als, dan duurt het nooit lang). Bovendien zijn ze ten alle tijde bereid om haar (en dus de lezer) uit te leggen waarom bepaalde dingen zijn zoals ze zijn in Japan. Een leukere introductie tot het land ga je niet snel vinden.

Een andere reden om met Yotsubato! te beginnen, is de beperkte omvang van de serie. Sinds 2003 verschenen slechts veertien delen, met in totaal maar honderd hoofdstukken van gemiddeld vijftien tot twintig pagina’s. Waar tekenaar en schrijver Kiyohiko Azuma zijn tijd verder verder mee vult, is niet duidelijk: hij verschijnt nauwelijks in de openbaarheid en tekent er geen andere manga naast. Zijn productie is bovendien nooit groot geweest. Azuma begon in 1997, weliswaar onder een pseudoniem, als tekenaar van hentai (pornografische strips), maar maakte al snel de overstap naar slice of life. In zijn vorige serie Azumanga Daioh (1999-2002), over dagelijkse gebeurtenissen zonder vast begin of einde op een meisjesschool, liet hij al zien daar een neus voor te hebben. Met Yotsubato! toont hij er een meester in te zijn. En tekenen kan hij: de personages worden zeer eenvoudig weergegeven, maar dat geldt niet voor de typisch Japanse omgevingen, die duidelijk met liefde en zeer gedetailleerd op papier worden gezet.

Enjoy Everything

Dan rest de vraag voor wie Yotsubato! eigenlijk is bedoeld. De losse hoofdstukken worden periodiek gebundeld, maar verschijnen eerst in een shōnen-magazine (gericht op jongens tussen de 12 en 18 jaar). Opvallend, aangezien die leeftijdscategorie vaak meer van de Pokémons, Dragonball en Naruto’s is. De sleutel tot Yotsubato! zit ‘m echter in de instelling van de vijfjarige hoofdpersoon, tevens het motto van de strip: Itsudemo kyo ga, ichiban tanoshii hi. In de officiële Engelse vertaling, die ook te vinden is op de Japanse kaft: ‘Enjoy everything’. Een uitnodiging aan de lezer om, in het drukke dagelijkse bestaan, eens terug te denken aan vroeger, toen alles op zijn minst eenvoudiger léék.

Tot slot nog een leuk weetje: Danbo, de kartonnen robot die in Japan fungeert als een soort onofficiële mascotte van Amazon en online uitgegroeid is tot een geliefd personage, trad voor het eerst op in hoofdstuk 28 van Yotsubato!, waarin de kleine heldin niet doorheeft dat er iemand in het kartonnen pak zit. Uiteraard niet.

Meer informatie

Yotsuba is onder meer verkrijgbaar via Amazon, zowel in het Engels als in het Japans. Als je hiragana en katakana kan lezen, kom je in Yotsubato! een heel eind: alle karakters zijn voorzien van furigana, en Yotsuba (die verreweg het meest aan het woord is) spreekt überhaupt enkel in kana, die relatief eenvoudig te leren zijn. Een geweldige manier om je leesvaardigheid te verbeteren!