Japan is beroemd om haar thee. De cha-no-yu theeceremonie waarbij minutieus een kom groene thee wordt bereid en aangeboden is één van de meest bekende cultuuruitingen van Japan. Groene thee wordt inmiddels over de hele wereld gedronken en wordt in het westen ook schoorvoetend geproefd in het ijs of in een cake. In Japan worden echter nog veel meer gerechten met groene thee bereid. Vandaag bieden we een verrassende kom rijst met groene thee.
Groene thee
Thee in Nederland is zwart. Of rooibos, maar dat is eigenlijk een vervanger van de theeplant. Maar sinds een jaar of tien drinken we hier ook meer en meer groene thee: van oorsprong afkomstig uit China, geraffineerd verbeterd door Japan. Groene thee is er in vele soorten. De thee die tijdens de theeceremonie wordt gebruikt is de meest verfijnde, de matcha. Deze is behoorlijk bitter en hoort specifiek bij de cha-no-yu. De hele-dag-door-thee heet sencha. Dat is ook de thee die wij hier steeds meer waarderen, met maar ook zonder toegevoegde bijsmaak van bijvoorbeeld limoen of citroengras.
Sencha (groene thee in poedervorm) wordt dus gebruikt om thee te zetten, maar ook om smaak te geven aan ijs, gebak en zoetigheden. En wat een verrassing: een pot verse hete groene thee kan ook uitstekend gebruikt worden om een kom rijst op smaak te brengen. Ochazuke is in de Japanse keuken een basisgerecht: het is eenvoudig te bereiden, mild van smaak en de ingrediënten zijn meestal al aanwezig in huis. Bovendien is het gewoon lekker.
Ochazuke bestaat uit twee van de belangrijkste ingrediënten van de Japanse keuken, namelijk rijst en thee. Chazuke betekent letterlijk ‘overgieten met thee’, de ‘o’ vooraf geeft aan dat het met eerbied mag gebeuren. Meestal wordt Japanse rijst gebruikt die kort van korrel is, gecombineerd met de groene thee. Ochazuke wordt in restaurants vaak geserveerd aan het eind van een volledig diner, maar het is ook een populaire midnight snack en een handige maaltijd voor thuis als je snel een gerecht wil koken dat vult.
Hoe maak je een heerlijke kom ochazuke?
Kies een goede kom uit voor de ochazuke. Meestal wordt een kleine kom gebruikt, maar als de ochazuke je hele maaltijd is, kun je ook een grotere kom gebruiken. Doe vervolgens de gewenste hoeveelheid rijst in de kom. Giet deze rijst in een pan of in een rijstkoker, en kook de rijst totdat deze gaar is. Intussen kun je ingrediënten uitzoeken voor de garnering van het gerecht. In blokjes gehakte zalm is erg lekker, maar er zijn ook genoeg vegetarische opties, zoals tofu of paddestoelen. In Japan gebruikt men ook vaak viseitjes, van zalm of kabeljauw. Verder gebruik je bij voorkeur shiso, sesamzaad en een verkruimeld vel nori, zeewier, om het gerecht extra smaak te geven.
Zet een pot groene thee. Sencha (groene thee), hoji-cha (geroosterde groene thee) en genmaicha (geroosterde bruine thee vermengd met rijstkorrels) worden het meest gebruikt. Het is verstandig om geen zwarte thee te gebruiken, omdat ochazuke een mild gerecht is. De smaak van zwarte thee is daarvoor veel te sterk. Wel voegen de Japanners soms dashi toe (bouillon, meestal getrokken van kombu-wier en bonitovis-snippers). Dit geeft een meer soepachtige smaak aan het gerecht.
Als de rijst gaar is, kan deze in de kom. Giet er vervolgens de thee van je eigen voorkeur overheen en voeg de garnering van vis of tofu en shiso, sesamzaad en verkruimeld nori-vel toe. Het kruid shiso hoort tot de muntfamilie. Het blad lijkt op dat van de brandnetel, maar is iets ronder van vorm. De smaak is moeilijk te omschrijven, maar lijkt nog het meest op een combinatie van basilicum, anijs en munt. In Japan is ook rode shiso verkrijgbaar, die heel wat pittiger smaakt dan de groene variant. Vaak voegen Japanners nog umeboshi toe, maar als deze niet voorhanden zijn, kun je ook volstaan met een augurk of Amsterdamse uien.
Aanbevolen recepten
Wie ‘ochazuke’ aan google voert, krijgt een ruime keus aan recepten voorgeschoteld. We noemen er hier enkele die met alle andere gemeen hebben dat ze snel te maken zijn en dezelfde basisingrediënten en -technieken hanteren.
Een aanrader is ook het boek Recepten uit Tokyo. Dit kookboek van Maori Murota uit Tokyo is meer dan een kookboek alleen: door de fantastische sfeerfoto’s snuif je als het ware de geuren uit de keukens van eettentjes en restaurants op, om vervolgens direct in de keuken aan de slag te gaan. Stel je eigen bentobox (lunchbox) samen, maak perfecte onigiri (rijstballetjes) en miso en leer dankzij de vele tips en trucs om perfecte sushi, sashimi, dashi-bouillon en dus ook ochazuke te maken. Verlekker je aan hartige, zoete en hartverwarmende gerechten en verras je gasten met geweldig eten uit Tokyo. Daarnaast geeft Recepten uit Tokyo je goede uitleg over producten, ingrediënten, de voorraadkast en technieken. Als bonus krijg je in dit kookboek ook de leukste en lekkerste adresjes van de stad.
Waar koop je de benodigdheden?
Voor de basisingrediënten hoef je niet naar de toko, ze zijn ook in de gewone supermarkt om de hoek te verkrijgen. Nori is samengeperst, eetbaar zeewier dat ook wordt gebruikt om de sushi-rolletjes in te verpakken. Japanse rijst mag eventueel ook vervangen worden door snelkookrijst. Als shiso niet voorhanden is, dan kun je munt als vervanger gebruiken. De munt geeft een frisse smaak aan de ochazuke. Dé grote verrassing van dit gerecht is dat je nooit op het idee zou zijn gekomen om thee en rijst te combineren.
Itadakimasu!
Itadakimasu betekent eet smakelijk in het Japans. Probeer bovenstaand recept maar uit. Het is eenvoudig te maken en een verrassend lekkere maaltijd wanneer je wat minder tijd hebt. Pas wel op met zout! Als jij het lekker vindt, is het voor een Japanner veel te zout. Hoewel er tegenwoordig meer op de hoeveelheid zout wordt gelet in Nederland, gebruiken Japanners er veel minder van in hun eten. Ochazuke is het lekkerste als het mild smaakt en de thee nog goed te proeven is.
17 augustus 2017