Van gestresst salarywoman naar ontspannen officewerker

Salarymen en -women zijn de Japanse benamingen voor werknemers in loondienst, veelal kantoorpersoneel. De termen hebben in het Westen een negatieve connotatie, want ze worden geassocieerd met lange werkdagen en onrealistische workloads, een bullebak van een baas, pas mogen afsluiten als het werk echt af is, overwerk dat dus niet betaald wordt en pas naar huis mogen als de baas is vertrokken. Een uitputtingsslag. Karōshi – dood door overwerk – kwam regelmatig in het nieuws. Dat dit stereotype beeld van de salarywoman vandaag niet meer volledig klopt, wordt aangetoond met een dag uit het leven van Emi, 24 jaar oud. Zij woont nog bij haar ouders in Tokyo en werkt bij Pasona Group, één van de grootste uitzendbureaus van Japan.

Het is maandagochtend, de eerste dag van ook de Japanse werkweek. De wekker van Emi gaat af om 6:30. Geen douche in de ochtend, net als veel andere Japanners geeft ze er de voorkeur aan om zich ’s avonds na thuiskomst van het werk af te spoelen. In plaats daarvan frist ze zich op bij de wastafel en brengt ze in minder dan vijf minuten haar make-up aan. Dan is het tijd voor een snel, westers ontbijt, dat door haar moeder is klaargemaakt. Het bestaat vandaag uit aardbei, appel en kiwi, vergezeld van een bruin bolletje. Emi heeft te weinig tijd om alles behoorlijk op te eten, omdat ze de trein van kwart over zeven moet halen. Na snel nog even de tanden te hebben gepoetst, vertrekt ze om kwart over zeven vanaf het station, dat op tien minuten lopen van haar ouderlijk huis ligt. Het duurt weliswaar een uur om op de plek van bestemming aan te komen, maar Emi heeft het geluk dat ze niet hoeft over te stappen. De trein rijdt in één keer door naar Otemachi, een station vlakbij Tokyo Centraal. Emi arriveert om kwart over acht. Het was dringen in de trein, maar Emi vertelt dat wanneer ze zich verslaapt en een trein later neemt, je letterlijk als haringen in een ton opeengepakt staat. 

Van kantoortuin naar werkeiland

salarywoman

Emi werkt, en dat is bij veel Japanse bedrijven traditie, in een open kantoortuin. Bij binnenkomst pakt Emi haar laptop uit de tas en installeert ze zich aan een ruim bemeten bureau-eiland, naast één van haar directe collega’s. Dat eiland is nieuw, voorheen waren de bureaus meer van elkaar gescheiden. De kantoortuin appelleerde al aan het Japanse groepsgevoel, maar het open eiland maakt communicatie onderling nu echt laagdrempelig.

Emi’s baas komt vlak daarna binnen en schuift aan binnen de kantoortuin! Hij plaatst zich tussen de medewerkers en dus niet er boven. De baas complimenteert Emi dat ze al zo vroeg op de zaak is verschenen. Haar eerste taak vandaag is om samen met een aantal collega’s alle grote Japanse kranten door te nemen en in te schatten welk nieuws uit binnen- en buitenland belangrijk is om binnen Pasona te delen. Dat is een hele klus, want het team neemt ook de weekendkranten mee.

Om negen uur is het tijd voor de gezamenlijke ochtend-bijeenkomst, de Chorei. Deze “ochtendplichtplegingen” zijn een traditie van oudsher, die ook heden nog steeds in ere wordt gehouden. (Zie ook het artikel over Monozukuri). Tijdens de bijeenkomst wordt belangrijk nieuws van verschillende afdelingen binnen Pasona gedeeld. In het Westen wordt bedrijfsbreed nieuws gedeeld van bulletinboards op het intranet, Japanners hechten aan fysieke overdracht om de relatie tussen bedrijf en werknemers blijvend te voeden. Na de bedrijfsbrede informatie houdt iedere afdeling nog een eigen Chorei. Deze is te vergelijken met een SCRUM-bijeenkomst, waarbij de leden de vooruitgang delen die ze in hun projecten hebben geboekt.

Intussen voert één van Emi’s teamleden een andere belangrijke klus uit; het bijvullen van de heet water-dispensers in de afdelingskeuken. Deze moeten te allen tijde gevuld zijn, zodat collega’s en bezoekers snel thee kunnen zetten. Een traditie die zich niet zo gemakkelijk laat afschudden is die van de senpai-kohai-hiërarchie. Emi is een junior of kohai en moet haar senioren – de senpai – faciliteren. Zij doet dat zonder morren, want ooit is ze zelf senpai.  

Workout binnen kantoortijd

Om tien uur is Emi klaar met haar ochtendtaken. Ze gaat – verrassend! – op weg naar haar workout in de inpandige fitnessruimte. Ze houdt haar werkuniform aan, maar verwisselt wel haar kantoorschoenen voor gympen. Emi betaalt een personal trainer van het bedrijf om haar te helpen met het trainen op verschillende fitnesstoestellen. Vandaag gebruikt ze een apparaat om haar buikspieren te trainen en een toestel om haar beenspieren sterker te maken. Daar is ze maar liefst een uur mee zoet.

Het duurt dan nog een uur voordat de lunchpauze aanbreekt. Daarom gaat ze alvast verder met een pr-project voor Awajima, een eiland dat in de prefectuur Hyōgo ligt, tussen de hoofdeilanden Honshu en Shikoku. Emi geeft aan dat het een uitdagend en ingewikkeld project is, maar dat ze er wel veel van leert. 

Om twaalf uur is het tijd om te lunchen. Emi vraagt haar collega’s mee. Met de lift dalen ze af naar de verdieping waar de lunchroom zich bevindt. Het is gebruikelijk dat de kōhai de liftdeur open houdt voor de senpai.

De uitbater van de lunchroom is Pasona Heartful, een apart bedrijfsonderdeel. Zij nemen vanuit hun filosofie dat “talent geen handicap kent” mensen met lichamelijke of verstandelijke beperkingen in dienst. Het brood in de lunchroom is gebakken door een aantal van deze mensen, terwijl de kunst aan de muren en in de lift is geschilderd door een andere groep werknemers van Pasona Heartful.

Inpandige dierenboerderij

Na de lunch schiet er nog tijd over. Emi gaat daarom naar een verdieping van het flatgebouw waar zich notabene een inpandige dierenboerderij bevindt. Huh? Binnen de omheining staan geiten en koeien, die door het personeel naar de hekken worden geleid, zodat de bezoekers ze kunnen voeren. Emi geeft een schep met voer aan een geit die zich aandient. De dieren krijgen overigens genoeg voer en frisse lucht en de aanwezige uilen mogen na kantoortijd vrijelijk rondvliegen over de verdieping. Ook gaan de dieren iedere paar maanden terug naar de boerderij waar ze vandaan kwamen, om weer een tijd in de buitenlucht te staan. Emi maakt hier haar hoofd leeg.

Na het geitenfluisteren is het tijd om weer aan het werk te gaan. Emi laat een conceptstuk dat ze heeft geschreven nakijken door een senpai. Daarna heeft ze een meeting met het team dat verantwoordelijk is voor het Awajima pr-project. Samen met een collega neemt ze deel aan een videogesprek met de collega’s die in Awajima werken.

Even voor zes uur beginnen de eerste werknemers het kantoor te verlaten, hetgeen voor Japanse begrippen bijzonder vroeg is. In traditionele bedrijven werkt men vaak tot acht uur of langer door en is het niet ongewoon pas naar huis te gaan als de baas zijn werk heeft afgerond. Bij Pasona mogen de werknemers echter naar huis als ze hun taken voor de dag afgerond hebben, in Emi’s geval is dat om zes uur. Samen met drie andere vrouwelijke collega’s gaat ze naar het bedrijfsrestaurant in de kelder, om de dag af te sluiten. Ze kennen elkaar van de kenshū, een introductietraining die ze aan het begin van hun carrière bij het bedrijf hebben doorlopen. 

Het filmpje waar bovenstaand verslag op is gebaseerd

Deze video is van Paolo from Tokyo, een vlogger die al geruime tijd in Japan woont en werkt. Je kunt hem volgen op Youtube of op zijn eigen website www.tokyozebra.com

Afscheid van de salarywoman

Het filmpje toont een verrassend ander beeld dan we gewend zijn. Pasona, en daarmee misschien ook wel Japan, is begonnen met de inhaalslag. Geen te lange werkdagen, nergens verplichte drinksessies met collega’s na het werk, of tekort aan slaap waardoor het aantal fouten toeneemt en de productiviteit afneemt. Pasona volgt hiermee nieuw beleid van de Japanse overheid die het dood-door-overwerk-fenomeen probeert aan te pakken met wetgeving ten aanzien van werktijden en verplichte vrije tijd. In veel gevallen stappen afgestudeerde Japanse studenten in een bedrijf in om er nooit meer weg te gaan. Er is sprake van lifetime employment, waarbij iemand onder aan de ladder instapt om tree voor trede door te groeien binnen het bedrijf. Dat lijkt voor Emi op een plezieriger manier te gaan lukken dan de generaties voor haar.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *