Aan Germaanse mythologie geen gebrek in Japanse games. In de regel duikt er in de rollenspellen altijd wel een Yggdrasil of een Walhalla op, vaak bewoond door een Heimdallr of een Odin. Fenrir en Jormungand zijn ook geliefd. Japanse ontwikkelaars laten zich ook vaak inspireren door de Romeinse, Griekse of natuurlijk hun eigen rijke culturele historie. Maar vrijwel nooit is een videogame gebaseerd op de cultuur van de Ainu, de oorspronkelijke bewoners van het noordelijke Japanse eiland Hokkaido. Utawarerumono brengt daar verandering in.
Utawarerumono, Japans voor ‘zij die bezongen worden’, is een drieluik, waarvan het eerste deel uit 2002 stamt. Om onduidelijke redenen liet het vervolg, Mask of Deception, dertien jaar op zich wachten. Gelukkig verscheen het slotstuk, Mask of Truth, dat spelers verloste van de cliffhanger aan het eind van deel twee, een jaar later in 2016. Uitgever Atlus, vooral bekend van de Persona-serie, vertaalde beide Masks in 2017 voor de Westerse markt. De lokalisatie ontving veel lof voor het uitmuntende schrijfwerk en is erg geliefd onder de kleine groep liefhebbers van visual novels. Dat genre kan nog het best worden omschreven als interactieve beeldverhalen.
Historische fictie
Utawarerumono is fictie, maar de plaats van handeling is bekend. Het speelt zich af in het gebied rondom de Zee van Ochotsk, de zee ten oosten van Rusland en ten noorden van Hokkaido. Aan het begin van de game bestaat de eilandengroep die wij kennen als Japan uit verschillende landen met moeilijk te onthouden namen, zoals Shikeripechim, Kunnekamun en Kucca Kecca. De eerste Utawarerumono vertelt hoe de regering van het land Kenashikourupe valt, waarna het land wordt hernoemd tot Tuskur. Door middel van gewonnen oorlogen groeit het land gestaag, totdat uiteindelijk de hele archipel onder dezelfde vlag verenigd wordt.
In het tweede deel verschuift het vizier naar de overkant van de zee. De regio die wij kennen als de Russische provincie Magadan en het schiereiland Kamtsjatka staat in Utawarerumono bekend als Yamato. De absolute heerser van deze staat is de keizer, de Mikado. De Mikado is inmiddels bejaard en zit in een rolstoel. Hij wordt bijgestaan door een rechter- en linkerhand: Oshtor en Mikazuchi. Daarnaast voert hij het directe bevel over zijn Acht Pilaren, oppermachtige generaals voor wie het woord van de keizer heilig is.
Op welk punt in de geschiedenis Utawarerumono zich afspeelt, is onduidelijk, maar de samenleving is in elk geval pre-industrieel. Stoommachines zijn nog niet uitgevonden, en slavernij is normaal. De watermolen wordt beschouwd als high-tech, maar zodra deze het begeeft is niemand in staat deze te repareren en doet men alsnog het werk handmatig. Tot zover het realisme: voor wagens worden bijvoorbeeld zogenoemde ‘woptars’ gespannen, tweepotige dinosaurussen die ook door cavalerie gebruikt worden. Paarden kennen ze niet. En oja: in Tuskur en Yamato wonen geen mensen, maar mensachtigen met pluizige oren en een staart.
Geïnspireerd door de Ainu-cultuur
Utawarerumono haalt, zoals gezegd, veel inspiratie uit de Ainu-cultuur. Het personage Atuy, een zeemansdochter, is vernoemd naar het Ainu-woord voor ‘zee’. Ook de eerdergenoemde moeilijk te onthouden landnamen zijn allemaal gebaseerd of geïnspireerd door Ainu-woorden.
Zo is het land Tuskur vernoemd naar de dorpsoudste van de plek waar het verhaal begint. In de Ainu-cultuur is een tuskur een medium, en vaak een vrouw. Zij is verantwoordelijk voor de diagnosticering en genezing van ziektes. Door middel van een alternatieve modus van bewustzijn communiceren de tuskur met de kamuy, de goden waarin de Ainu geloven, om informatie te winnen over de wereld, taboes en medicinale kruiden. Dat is precies de rol die dorpsoudste Tuskur in het spel bekleedt: zij waarschuwt overige dorpbewoners voor gevaren en gaat ‘s nachts op pad om zieken in nabijgelegen gebieden te genezen.
Utawarerumono neemt uitgebreid de tijd om de maatschappij, religies, tradities en zelfs voedselcultuur te beschrijven. Dat maakt de spelwereld van Utawarerumono overtuigend. Het is smeuïg geschreven en schitterend geïllustreerd. Personages komen vaak via een zijstraat het verhaal binnen, waarna de games rustig de tijd nemen om hun achtergrond, belangen en persoonlijkheid te verkennen. De verhalen beginnen luchtig, maar die lichtvoetigheid maakt op een zeker moment plaats voor politieke intriges. Gelukkig bevat de game een terminologielijst die je op elk moment kunt raadplegen.
Weinig spel
Veel ‘spel’ zit er niet in bij Utawarerumono. Urenlange verhaallijnen worden sporadisch onderbroken voor een gevecht, waarin je op strategische wijze de tegenpartij probeert te overmeesteren. Je beweegt daarbij personages over een veld en opent de aanval zodra je de vijand dicht genoeg bent genaderd. De uitkomst van een aanval wordt meteen weergegeven, zodat je eventueel een andere zet kunt kiezen. Mocht je toch de mist in gaan, bestaat er de optie om ’terug te spoelen’: kies een beurt waarin je de overhand had en hervat het gevecht vanaf daar. Het lijkt op Fire Emblem van Nintendo, maar dan vele malen laagdrempeliger en daarmee veel toegankelijker.
Utawarerumono: Mask of Deception en het directe vervolg, Utawarerumono: Mask of Truth, zijn verkrijgbaar voor PlayStation 4 en PlayStation Vita op de PlayStation Store. De games zijn op dit moment afgeprijsd: de Vita-delen kosten elk 13 euro (aanbieding geldt tot 23 augustus).
15 augustus 2018