Tenno Tanjobi: keizersdag

Japan staat, net als Nederland, ééns per jaar officieel stil bij de monarchie. En net als Nederland doet het land dat op de verjaardag van de monarch. In Japan is dat vanaf 2020 op 23 februari, de geboortedag van de huidige keizer Naruhito. Op Tenno Tanjobi echter geen koekhappen, traditioneel dansen of toiletpotslingeren – Japan houdt het bij een balkonscène op het keizerlijk paleis.

Tenno Tanjobi, ‘de verjaardag van de keizer’, is een eeuwenoude traditie, bijna net zo oud als het Japanse keizershuis. Al in de achtste eeuw werd bij de geboortedag van de keizer stilgestaan. De huidige term is echter van na de Tweede Wereldoorlog: tot na de Tweede Wereldoorlog heette de dag Tenchosetsu, een term die afgeleid is uit klassiek Chinees en, losjes vertaald, ‘lang leve de keizer’ betekent.

Tenchosetsu is echter pas sinds 1868 een nationale feestdag. In dat jaar werd de heersende Tokugawa-clan afgezet door opstandige andere clans. Tijdens het Tokugawa-shogunaat zetelde het keizerlijk hof in Kyoto, maar de opstandelingen haalden toenmalig keizer Meiji naar Tokyo en maakte hem staatshoofd, om zo het land achter zich te verenigen. Daarmee werd Tenchosetsu, net als de opeenvolgende keizers ter ere van wie deze dag gevierd werd, vooral een uiting van Japans nationalisme.

Van Tenchosetsu naar Tenno Tanjobi

Na de Tweede Wereldoorlog maakten de Amerikanen, die Japan van 1945 tot 1952 bezetten, de keizer weer ceremonieel staatshoofd. Daar hoorde ook een andere naam voor zijn feestdag bij: in modern Japans, en een die bovendien niet meer appelleerde aan zijn vooroorlogse goddelijke status. Zo werd in 1948 de huidige feestdag Tenno Tanjobi geboren. 

Tijdens de Showa-periode, het regeertijdperk van keizer Hirohito, vond Tenno Tanjobi plaats op 29 april. Toen Hirohito begin 1989 overleed, en de Heisei-periode begon, verschoof de feestdag naar 23 december, de geboortedag van Akihito. Hij trad in 2019 echter af, vóór zijn verjaardag, maar na die van zijn oudste zoon en opvolger Naruhito. Daarom was er in het eerste jaar van de huidige Reiwa-periode bij wijze van hoge uitzondering géén Tenno Tanjobi. Wel maakte het nieuwe keizerlijk paar in november een rondrit door Tokyo, ter ere van Naruhito’s troonsbestijging.

Op bezoek bij de keizer

Tenno Tanjobi
De keizerlijke familie in 2005

Op Tenno Tanjobi komt de keizer, zoals gezegd, echter niet naar het volk: dat mag bij hem op bezoek, wanneer de deuren van het Kokyo keizerlijk paleis, midden in Tokyo, worden geopend. Bijzonder, want op (een deel van) de tuinen na is het afgesloten voor het publiek. Dat is alleen met nieuwjaar, op 2 januari, en dus met de verjaardag van de keizer welkom. Die verschijnt dan met (een deel van) zijn familie op een balkon, waar de toegestroomde menigte hem kan zien en toejuichen, Japanse vlaggetjes in de hand. Het doet ergens wel denken aan de manier waarop oud-koningin Juliana haar verjaardag vierde, met het defilé langs Paleis Soestdijk.

Vanwege angst voor nieuwe besmettingen met het corona-virus is de balkonscène in 2020 helaas afgelast.

Onder zijn onderdanen

Mengt de Japanse keizer zich dan nooit onder zijn onderdanen? Toch wel. Akihito en Michiko zochten, in tegenstelling tot Hirohito en Kojun, zelfs direct contact met Japanse burgers – soms tot schrik van de strikte hofhouding. Bij een bezoek aan Okinawa in 1993, waar een extremist een brandbom naar hen gooide, toonden ze – ongehoord voor een Japans keizerlijk paar – openlijk hun verdriet over de verwoestingen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de aardbeving in Kobe in 1995 knielden ze bij de overlevenden, pakten hun handen en probeerden ze te troosten. Dat klinkt nu misschien niet meer bijzonder, maar dat was het destijds wel. Na de zeebeving en kernramp in Fukushima in 2011 sprak Akihito de natie via de televisie toe.

Over de stijl van Naruhito is het, daar hij net begonnen is, lastig uitspraken doen, maar het heeft er alle schijn van dat hij de lijn van zijn ouders gaat voortzetten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *