Zou je nog steeds foeteren op de NS als de stationschef een kat zou zijn? Ik niet. Helaas leven we in een serieuze wereld waar dit soort feestelijke zaken nooit werkelijk kunnen zijn, toch? Onjuist! In Japan is er station Kishi, ongeveer anderhalf uur vanaf station Osaka, waar de kat Nitama de stationschef is. Zij is niet eens de eerste kat die de functie van stationschef bekleedt op station Kishi: zoals de naam al doet vermoeden, is dit eigenlijk Tama de Tweede.

Tama de Eerste, haar voorganger, leefde van 29 april 1999 tot 22 juni 2015. Het station waar ze haar functie uitoefende, werd in 2004 bijna gesloten vanwege financiële problemen. Dit werd voorkomen door actiegroepen uit de gemeente, maar in 2006 werden alsnog alle stations op de Kishigawa-lijn nagenoeg ontdaan van personeel. Wakayama Electric Railway, de eigenaar van de lijn, maakte teveel kosten. Rond die tijd werd Toshiko Koyama, die al jaren zorg droeg voor de zwerfkatten in de buurt, benoemd tot stationsmanager. Tama, één van deze zwerfkatten, werd niet lang daarna geïnstalleerd als stationschef. Wat deze baan inhield? Passagiers groeten. Het salaris? Kattenvoer. Goeie deal, toch? Ook kreeg ze een leuke bonus: namelijk een eigen superschattige outfit op maat, bestaande uit een hoedje en een cape.

Uit de klauwen

Tama’s populariteit liep al snel helemaal uit de klauwen. Steeds meer passagiers kwamen langs het station van Kishi om deze bijzondere chef even te bewonderen. Dat bleef natuurlijk niet onopgemerkt bij de bazen van Wakayama Electric Railway, die Tama promoveerden tot “superstationschef”, compleet met grote ceremonie waarbij ook de directeur van het bedrijf aanwezig was. Daarmee werd ze de enige vrouw in het hele bedrijf met een managersfunctie, wat tegelijkertijd grappig en triest is. Maar het bedrijf pakte nog groter uit: Tama kreeg haar eigen loket, in 2009 zelfs haar eigen thematrein (met overal mascottes, kattenpootjes en kawaii in het algemeen) en in 2010 werd het hele station zelfs herbouwd in de vorm van een kattenkop (oortjes, oogjes, enzovoort). Naar schatting heeft de Tama-gekte uiteindelijk 1,1 miljard yen bijgedragen aan de lokale economie

Tama Daimyōin

Helaas worden katten, hoewel ze het allemaal zo hard verdienen, geen 100 jaar oud. Tama bereikte de respectabele leeftijd van zestien jaar, en overleed op 22 juni 2015. Ze kreeg een begrafenis die Japan niet snel zou vergeten: meer dan 3000 mensen kwamen vanuit het hele land om voor de kat te bidden en afscheid van haar te nemen. Sake, boeketten, watermeloenen, blikjes tonijn, vanuit het hele land werden offers opgestuurd. Ze werd geëerd met een shintō-begrafenis, en kreeg de titel eerbiedwaardig eeuwig stationschef. In augustus van dat jaar kreeg ze een eigen schrijn en werd ze verheven tot godheid: Tama Daimyōin (たま大明神).

Een meisje legt bloemen neer ter herdenking van Tama

Nitama

Regeren is vooruitzien: toen Tama nog leefde, werd een andere kat, genaamd Nitama (letterlijk: ‘Tama de Tweede’), opgeleid tot stationschef in het nabijgelegen Idakiso-station. Vervolgens werd ze aangesteld als assistent van Tama, die haar ‘leerde’ hoe ze passagiers moet begroeten. Mitsunobu Kojima, directeur van de spoorwegmaatschappij, zei in een interview dat deze training de reden is om haar als opvolger van Tama te installeren. Volgens Kojima was ze altijd een rustige, milde kat die bijna nooit boos werd, maar streng was in de training van Nitama. Ze heeft dus van de beste geleerd! Na Tama’s overlijden was Nitama dan ook de eerste die het graf van haar voorganger mocht bezoekem. Station Kishi had weer een stationschef én publiciteit.

Op bezoek

Nitama werkt nog steeds vijf dagen per week van 10u tot 16u op het station van Kishi, gekleed in soms een mooie cape en altijd een puike stationschefshoed (met een aardbei erop want dat is 1) schattig en 2) een specialiteit uit die streek en 3) oh zo schattig). Check haar werkrooster van te voren als je haar wil gaan bekijken!

Koop een dagkaart voor gebruik op alle lokale treinen op de Wakayama Electric Railway lijn. Deze kost maar 780 yen en naast gewone lokale treinen rijdt er ook elke dag een aantal thema-treinen (o.a. bovengenoemde Tama-trein, een speelgoedtrein en een aardbeientrein). Het station van Kishi, gemodelleerd naar een kattenkop, hangt vol met foto’s en schattige dingen met Tama en Nitama cartoonmascottes. Er is – natuurlijk – ook een museum over Tama, dat tevens fungeert als cafeetje en er zit uiteraard ook een souvenirshop in het station waar je sleutelhangers, vulpotloden, stickers enzovoort kan inslaan.

Nitama brengt een bezoek aan de schrijn van haar voorganger

Het feit dat er katten zijn die kunnen werken als stationschef maakt me blij en verward tegelijkertijd, maar dit is wel vaker het geval in Japan. Maar zeg zelf: zou jij nog steeds foeteren op de NS als de stationschef een kat zou zijn? Ik niet.

Dit artikel verscheen eerder ook in de TaTanukiKi-journal.
LVSJK Tanuki : Vereniging van studenten Japanse taal en cultuur aan de Universiteit Leiden

Foto’s Kishi Station: Nina Weber