Je treft hem overal, in vrijwel elke souvenirwinkel in Japan is wel een tas, doek of waaier bedrukt met de afbeelding van Kabuki acteur Ōtani Oniji III. Lelijk, griezelig, maar oh zo expressief. De prent wedijvert met de grote golf van Hokusai als het gaat om de iconische verbeelding van Japan. Deze houtblokdruk of Ukiyo-e werd in 1794 voor het eerst afgedrukt en is van de hand van Tōshūsai Sharaku. Laten we deze voor ons iets minder bekende artiest een gezicht geven. Lees verder →

Japans kunstenaar Ikenaga Yasunari schildert portretten van vrouwen. Dat doen er wel meer. Maar de linnen doeken van Yasunari onderscheiden zich van alle andere. Ze zijn onmiddellijk herkenbaar aan het prominent gebruik van bruine sepia-tonen, de aandacht voor de bloempatronen van de kimono en uiteraard en vooral aan de dromerige gezichten van zijn modellen. Zijn werk wordt gerekend tot de bijin-ga, portretten van – inderdaad – mooie vrouwen. Lees verder →

Al eerder lieten we zien hoe de Japanse artiest Masato Watanabe het perspectief meesterlijk combineert met de aquareltechniek. Om te laten zien wat Watanabe nog meer vermag, bespreken we hier een van zijn aquarellen waarin hij bewust onscherpte of bokeh toepast. Lees verder →

Liefhebbers van anime-productiehuis Studio Ghibli kijken de films keer op keer. Zij ontdekken naast het verhaal ook de achtergronden, neergezet met behulp van prachtige sfeervolle transparante aquarellen. Het zijn “gewassen” tekeningen, met waterverf gemaakt, zodat het papier er nog doorheen schemert. De klimop van Arrietty, de boom van Totoro, de stad van Kiki. Ze vormen het dromerig decor voor gedroomde verhalen. De beste voorbeelden van de zo lichte aquareltechniek verwacht je eerder in Frankrijk, Italië of Engeland, maar ook Japan heeft dus haar meesters. We ‘lichten’ graag aquarelkunstenaar Masato Watanabe voor je uit. Lees verder →

De Meisho Edo Hyakkei (honderd bekende gezichten op Edo) is de laatste serie landschapsprenten die Hiroshige voor zijn dood gemaakt heeft. De prenten zijn gedateerd tussen 1856 en 1858. Hiroshige maakte deze ukiyo-e in opdracht van de drukker Uoya Eikichi. Opvallend aan deze serie is het verticale formaat van de prenten. Dit zorgt voor nieuwe mogelijkheden met betrekking tot compositie en perspectief. Na de eerste 20 prenten introduceert Hiroshige bovendien nog een nieuw stijlelement: het op de voorgrond plaatsen van een object tegen een vagere achtergrond. Van deze serie bestaan verschillende edities, die te onderscheiden zijn door de kleuren in het cartouche. Voor wie zijn serie wil bekijken of er één kan verkrijgen, is het interessant om iets te weten van de kwaliteit van de verschillende edities. Lees verder →

In 2013 startte de Japanse illustrator Shinji Tsuchimochi een ambitieus project. Hij trad in de voetsporen van de beroemde ukiyo-e kunstenaar Hiroshige die 160 jaar geleden de honderd gezichten op Edo in blokdruk vervaardigde. Tsuchimochi maakte een eigentijdse versie van honderd gezichten, nu op Tokyo. In een duidelijk eigen stijl, getekend en even prachtig. Onlangs werd de laatste tekening afgerond. Lees verder →

Dat het fenomeen manga de laatste decennia de wereld verovert, behoeft geen nadere toelichting. De spannende perspectieven, klare lijnen en fantasierijke stripverhalen vormen voor de huidige generatie Japanologen vaak de eerste kennismaking met het land van Wa. De lezers van deze wonderlijke werkjes vol tentakels, pratende kikkers en prachtig getekende schoolmeisjes zijn helaas vaak minder goed op de hoogte van de vroegere vormen van het Japanse grafisch ambacht. Derhalve is het de hoogste tijd om deze lacune te vullen en te kijken naar de Shin Hanga, een in mijn optiek zeer geslaagde kruisbestuiving tussen de Europese en Japanse prentkunst. Lees verder →

In eerdere blogs viel al het één en ander te lezen over de geschiedenis en het drukproces van Japanse prenten. Daarop voortbordurend (en tevens in het teken van de huidige tentoonstelling in Japanmuseum Sieboldhuis) zal ik dit keer ingaan op het werk van één van de meesters van de ukiyo-e: Utagawa Kuniyoshi (1797-1861). Lees verder →

De afgelopen drie weken heeft een aantal studenten mee kunnen doen aan het programma Artist in Residence van Universiteit Leiden. Dit jaar hadden we de eer professor Miida Sei’ichirô van Tokyo National University als leermeester te krijgen. Professor Miida is een mokuhanga-kunstenaar. In andere woorden, een kunstenaar in de Japanse prenten. Wie onze website vaker bezocht heeft, kan zich waarschijnlijk het artikel van Bas nog wel herinneren. Hierin bespreekt hij uitgebreid hoe ukiyo-e-prenten werden gemaakt. De techniek die hierbij werd gebruikt was mokuhanga. In begrijpelijke taal: om een ukiyo-e-prent te krijgen, werd de mokuhanga-techniek gebruikt. Maar de mokuhanga-techniek werd niet alleen gebruikt om prenten van het ukiyo-e-genre te maken. Diverse prenten voor in boeken en dergelijke werden ook met deze techniek gemaakt. Lees verder →

In het eerste deel van deze serie over ukiyo-e gaf ik reeds een beknopte geschiedenis van deze vorm van prentkunst. Zoals ik ook daar al vertelde werden deze prenten volledig met de hand gemaakt. De weinige prentkunstenaars die deze techniek tegenwoordig nog inzetten doen dit veelal zelfstandig. Oorspronkelijk werd het werk echter verdeeld onder meerdere specialisten: de ontwerper (die tegenwoordig vaak als ‘de kunstenaar’ gezien wordt), de houtsnijder en de drukker. Daarnaast speelde ook de uitgever een belangrijke rol, aangezien hij de laatste trends behoorde te kennen. Vandaag laat ik hem echter even buiten beeld, en zal ik me richten op de daadwerkelijke productie van de prent. Lees verder →