Star Wars is een inmiddels wereldwijd fenomeen, maar op de VS na is de gekte nergens zo groot als bij de release van een nieuw deel van Star Wars in Japan. Er rijden bijvoorbeeld speciale Star Wars-bussen, er is een Engels-Japans Star Wars-woordenboek en mobiele aanbieder SoftBank komt met smartphones in Star Wars-stijl. Nu heeft Japan sinds de Tweede Wereldoorlog veel Amerikaanse culturele uitingen overgenomen (bijvoorbeeld ook Kerstmis en Halloween), maar Star Wars is anders: deze Amerikaanse vinding werd in belangrijke mate door Japanse cultuur beïnvloed. In dit eerste deel: hoe de Japanse regisseur Akira Kurosawa van grote invloed was op Star Wars.

George Lucas, geestelijk vader van de filmserie, schrijver van het verhaal en regisseur van vier van de zeven films, groeide op met de westerns van John Ford, de comics over Flash Gordon en scifi-romans als Brave New World en John Carter of Mars. Lucas zocht naar een perfecte mix van die invloeden: de epische landschappen uit de films van Ford, het avontuur van Flash Gordon en de mythologie en epiek uit de boeken van Edgar Rice Burroughs en Aldous Huxley. Dat leidde in eerste instantie tot het distopische en beklemmende THX-1138 (1971), een film die in eerste instantie door niemand in zijn directe omgeving werd gewaardeerd, maar het boven verwachting goed deed bij het publiek. Lucas was op de goede weg, maar nog niet tevreden. Er ontbrak iets.

In die tijd raadde een vriend hem aan eens te kijken naar het werk van de Japanse regisseur Akira Kurosawa. Die was met films als Rashomon (1950), Ikiru (1952) en Seven Samurai (1954) hard bezig eigenhandig de Japanse cinema wereldberoemd te maken. Lucas was op slag verliefd, zowel op de epische verhalen die Kurosawa vertelde als op de manier waarop hij ze in beeld bracht. Eén film in het bijzonder bleef hem bij: The Hidden Fortress uit 1958. In deze film reizen een prinses en een generaal door feodaal Japan, waarbij ze worden bijgestaan door twee ruziënde boeren.

In deze premisse herkent elke Star Wars-liefhebber moeiteloos de kibbelende robots R2D2 en C-3PO. Verhip, bevatte Star Wars niet ook een prinses (Leia Organa) en een generaal (Ben Kenobi)? In de uiteindelijke film delen Leia en Ben geen scènes, maar in vroege versies van het script was dat wel het geval, gaf Lucas ooit toe. Toch was niet eens zozeer het plot, maar met name de manier waarop Kurosawa het verhaal vertelde voor hem belangrijk: vanuit de twee laagste personages, namelijk de twee boeren. Niet geheel toevallig begint Star Wars ook klein: na de korte actievolle opening neemt de film flink gas terug, en ligt de focus ruim vijftien minuten alleen maar op de twee robots. De goudkleurige C-3PO valt bovendien de rest van de film (en de vervolgdelen) van de ene verbazing in de andere. Daarmee zorgt hij voor een emotionele verbinding van het publiek met de geweldige, maar tegelijkertijd ook oh-zo-vreemde wereld die hen wordt voorgeschoteld.

Kurosawa en Lucas bij een schaalmodel uit The Empire Strikes Back

Zoals gezegd was The Hidden Fortress niet alleen verhaaltechnisch, maar ook filmtechnisch van invloed. Kurosawa was, op zijn beurt, weer geïnspireerd door Westerse films en verhalen. Hij situeerde meerdere toneelstukken van Shakespeare in feodaal Japan, en hield – net als Lucas – van de epische filmstijl van Ford: grote landschappen waarin de personages nietig lijken. Zoals filmjournalist Chris Taylor schrijft in (het warm aanbevolen) How Star Wars Conquered the Universe: voor Lucas was via Akira Kurosawa leren over John Ford alsof hij over Amerikaanse rock & roll leerde door naar The Beatles te luisteren. De invloeden zijn duidelijk zichtbaar: Lucas brengt R2D2 en C-3PO meerdere malen minuscuul in beeld in de overweldigende woestijn van Tatooine. Maar Kurosawa was ook grootmeester in actiescènes. Hoe de generaal in The Hidden Fortress over het slagveld galoppeert doet erg denken aan hoe de X-Wings aan het eind van Star Wars over en door de Death Star zoeven: de focus ligt op het bewegende object, waaraan de omgeving in een waas voorbijtrekt. Ook de manier waarop in Star Wars tussen scènes wordt gewisseld, keek Lucas af van Kurosawa: altijd een bijzonder veegeffect, nooit een harde knip.

Star Wars werd een groot succes, wat George Lucas flink wat aanzien bezorgde in Hollywood. Kurosawa had daar vanwege zijn directieve stijl nooit kunnen aarden, en filmstudio’s waren huiverig om nog films van Kurosawa te betalen en te distribueren. Lucas overtuigde 20th Century Fox er echter van Kurosawa’s samuraifilm Kagemusha (1980) van het benodigde extra budget te voorzien. Lucas en collega-regisseur en vriend Francis Ford Coppola worden als uitvoerend producent genoemd in de aftiteling. De film werd een gigantisch succes, en stelde Kurosawa in staat zijn laatste meesterwerk, Ran (1985), te maken. Voor wat hoort immers wat.