Wat hebben overleden monniken en games met elkaar te maken? In dit artikel zal ik jullie de link die er bestaat tussen sokushinbutsu, een bepaalde vorm van het boeddhisme en de Shin Megami Tensei-videogameserie uitleggen.

In Japan kunnen er grofweg twee soorten religieuze stromingen onderscheiden worden: het shintoïsme en het boeddhisme. Op zich is het nog twijfelachtig in hoeverre boeddhisme als religie kan worden bestempeld en er bestaan ook meerdere religieuze stromingen in Japan, zoals het christendom, maar in dit artikel komt alleen het boeddhisme ter sprake.

Het boeddhisme is een stroming die pakweg 400 jaar voor Christus is ontstaan in India. Langzamerhand is het populairder geworden en waaide het over naar China, Korea en uiteindelijk in de vijfde eeuw na Christus naar Japan. Daar is voornamelijk het zenboeddhisme populair geworden, maar in principe is dit maar één van de vele stromingen die binnen het boeddhisme bestaan. Er ontstond op een gegeven moment een andere stroming in Japan die sokushinbutsu introduceerde: het laten mummificeren van jezelf om verlicht te worden.

Bij sokushinbutsu probeerden monniken het Nirvana te bereiken door in een mummificatieproces te gaan dat ongeveer tien jaar duurde. Voor duizend dagen zorgden de monniken ervoor dat ze zo min mogelijk aten. Het enige wat op hun dieet stond waren noten en zaden. Ook deden ze aan fysieke activiteiten waarbij ze zoveel mogelijk lichaamsvet probeerden te verliezen. Na deze 1000 dagen begonnen ze aan de volgende stap: ze aten alleen nog boomschors en begonnen een thee te drinken die ervoor zorgden dat hun lichaam vergiftigd werd en maden hun lichaam, als ze eenmaal gestorven waren, niet meer zouden willen eten. Uiteindelijk begon de laatste stap waarbij de desbetreffende monnik zichzelf opsloot in een zo’n klein mogelijk tombe met alleen luchtbuis en een bel. De monnik zat in lotushouding en om aan te geven dat hij nog in leven was, belde hij elke dag één keer. Zodra de andere monniken na een paar dagen de bel niet meer hoorden, haalden ze de luchtbuis weg en sloten ze de tombe af.

Hierna moesten ze nog 1000 dagen wachten totdat ze de tombe zouden openen om te zien of de mummificatie gelukt was. Was het inderdaad gelukt, dan werd de desbetreffende monnik automatisch tot Buddha verheven; hij was immers verlicht geraakt. Was het echter niet gelukt, dan was het jammer genoeg alleen een mooie poging, maar niet getreurd: in het boeddhisme gelooft men in reïncarnatie, dus hij zou toch herboren worden om misschien weer opnieuw een poging te doen. Sinds de elfde eeuw is dit trouwens verboden, dus tegenwoordig zul je het niet snel meer tegenkomen.

Dit is in het kort hoe het proces van sokushinbutsu in elkaar zit, maar wat is de relatie tot de Shin Megami Tensei-serie? In deze serie roepen personages verschillende ‘persona’ op, een manifestatie van iemands persoonlijkheid waarmee voornamelijk gevochten wordt. Er kunnen, afhankelijk van welke serie je speelt, één of meerdere persona opgeroepen worden. Een van de persona die in SMT: Persona 3 en SMT: Persona 4 opgeroepen kan worden is de demon Daisoujou.  In andere series fungeert deze demon vaak als eindbaas, maar één blik op een van de mummies als gevolg van sokushinbutsu en Daisoujou zegt al genoeg: de makers van de Shin Megami Tensei-serie waren duidelijk geïnspireerd door sokushinbutsu en hebben de demon Daisoujou als reactie erop gemaakt.

In principe zou je alleen al aan het uiterlijk van Daisoujou genoeg hebben om de referentie naar sokushinbutsu te kunnen zien, maar de makers gaan verder. Hoewel het woord “demon” nogal negatief klinkt, is Daisoujou eigenlijk een “light demon” met een eigen speciale aanval, genaamd ‘Samsara’. ‘Samsara’ is Sanskriet voor ‘in cirkels ronddraaien’ en refereert in het boeddhisme naar de reïncarnatie: een eindeloze cyclus van leven en dood. De aanval Samsara resulteert in de Shin Megami Tensei-serie tot een directe dood van alle tegenstanders die dat moment op het veld staan ten gevolge van (een overdosis) licht. Een behoorlijk krachtige aanval dus, met een 80 tot 100 procent kans van slagen (afhankelijk van de game).

Het lijkt dus in eerste instantie alsof er een duidelijke scheiding is tussen hoge en lage cultuur. Games en films maken onderdeel uit van de popcultuur en worden dan ook als lage cultuur beschouwd, maar in feite vloeien dit soort culturen vaak in elkaar over en wordt er bijvoorbeeld in games regelmatig gerefereerd naar bepaalde delen van geschiedenis, politiek of literatuur. Dit is ook het geval bij de Shin Megami Tensei-serie, die ervoor zorgt dat de demon Daisoujou sokushinbutsu op een bijzondere manier weer aan het licht brengt.