Voor de een is het dé manier om na een lange dag eindelijk tot rust te komen en voor de ander is het juist té slaapverwekkend: Slice of life.

Op papier zou je de populariteit van een genre dat getypeerd wordt door het dagelijks leven als setting en een gebrek aan een echte verhaallijn, misschien niet meteen verwachten. Het is dan ook een genre waar de meningen sterk over verdeeld zijn, maar dat desondanks niet weg te denken is uit het anime- en mangalandschap vandaag de dag. Maar hoe kan het dat sommige series zoals Lucky☆Star (らき☆すた), Clannad (クラナド) en Nichi-jou (日常) ruim een decennium na dato nog steeds de hemel in worden geprezen, en wat is precies de aantrekkingskracht van zulke series?

Iyashikei

De populariteit van Slice of life begon allemaal in de tweede helft van de 20ste eeuw met de opkomst van iyashikei (癒し系), wat letterlijk ‘genezing’ betekent. Een populaire trend binnen allerlei soorten media, gericht op atmosferische kalmte en relaxatie, want iyashikei anime en manga gaan voornamelijk over gewone mensen die een rustig leven leiden en waarin de prachtig geïllustreerde achtergronden en omgevingen vaak leidend zijn; anime en manga met een helend effect dus.

Maar in de jaren ’90 beleefde deze trend pas echt haar doorbraak. Aan het einde van de 20ste eeuw werd Japan getypeerd door sociale onrust, mede dankzij de Sarin-gasaanval in de metro van Tokyo, de Kobe-aardbeving, en verschillende gefaalde studentenbewegingen. Jongvolwassene Japanners zochten dus maar al te graag een uitweg uit hun eigen realiteit, een manier zich een even te verliezen in een rustigere wereld. Iets waar iyashikei perfect voor was.

Nichijoukei

Deze trend ontwikkelde zich in de vroege jaren 2000, waar het een deel van haar expliciet kalmerende wortels achter zich liet, en zich meer richtte op aspecten van het dagelijks leven, vaak met een op het eerste gezicht gewone groep meiden en een standaard middelbare school als decor. Dit genre kreeg dan ook de bredere term nichijoukei (日常 系), ‘dagelijks leven’, waar de pure iyashikei een subgenre van werd. Deze algemenere categorie liet vaker ruimte voor humor, wat een nog breder publiek aantrok, met de ongekende populariteit van onder andere Azumanga Daioh (あずまんが大王), boven dit artikel afgebeeld, en The Melancholy of Haruhi Suzumiya ( 涼宮ハルヒの憂鬱).

Ook begon dit genre in de westerse wereld steeds meer voet aan wal te krijgen, waar het al vroeg de naam slice of life kreeg: een term die in de theaterwereld al in de 19de eeuw ontstond binnen het naturalisme, om stukken met alledaagse scenario’s zonder duidelijk plot aan te duiden. Ook de literatuur kende het concept slice of life al langer, alhoewel het nu vooral nog voor anime en manga wordt gebruikt.

Ondanks dat het genre tegenwoordig niet meer zo populair is dan aan het begin van deze eeuw, wordt slice of life nog steeds enorm veel bekeken en gelezen. Dankzij redelijk recente titels als Miss Kobayashi’s Dragon Maid (小林さんちのメイドラゴン) en Komi Can’t Communicate (古見さんは、コミュ症です。), maar ook door klassiekers die nog steeds goed bekeken worden zoals K-On! (けいおん!) is het genre nog springlevend. Er wordt zelfs gezegd dat we aan de wieg van een heuse tweede slice of life-golf staan.

Zorgeloos herkenbaar

Toch is niet iedereen zo lovend over dit genre. Critici zeggen dat het gebrek aan een verhaallijn het oninteressant en niet boeiend genoeg maakt, voor een stukje ‘normaal’ leven kun je immers gewoon buiten gras aanraken. Ook wordt het schrijvers verweten niet origineel genoeg te zijn door echte locaties en alledaagse gebeurtenissen in hun verhalen te gebruiken, en dus eigenlijk een makkelijke route nemen.

Maar deze algemene situaties en locaties zijn juist de kracht van slice of life. Het brengt je terug naar een plek die voor iedereen herkenbaar is, of dat nou een middelbare school of een ouderlijk huis is. Plekken die voor veel Japanse salarymen, in contrast met hun huidige stressvolle leven, relatief zorgeloze tijden belichamen. En na een dag hard aan het werk te zijn geweest op kantoor, staat je hoofd waarschijnlijk niet naar een onnodig gecompliceerde verhaallijn. Dan is slice of life dus precies wat je zoekt. Ook kan een schrijver, door niet bezig te zijn met het creëren van diepgaande werelden, de personages zelf en hun interactie onderling beter uitlichten.

Saai is dat zeker niet. In plaats van worstelingen met fantastische monsters staan innerlijke problematiek en onderlinge dilemma’s centraal, dus op een manier heeft slice of life evenveel conflict als een traditionele shônen-anime (gericht op een jonger, mannelijk publiek), maar dan op een veel kleinere schaal. De personages zijn dan ook het middelpunt van elke goede slice of life. Het zijn vaak personages waarbij je ‘moe’ (spreek uit: mo-é) voelt: je kan je goed identificeren met verschillende unieke karaktereigenschappen, wat ze vaak erg populair en geliefd maakt. Het is iets waar sommige fans best ver in kunnen gaan.

Slice of life is van alle tijden

Slice of life is voor veel mensen hun tijdelijke happy place, iets wat juist vandaag de dag fijn kan zijn. Of het nu om een salaryman in Japan of een hardwerkende student of werknemer in Nederland gaat, zo nu en dan hebben de meeste mensen wel behoefte aan wat zorgeloosheid en vriendschap. De herkenbaarheid is immers van alle tijden. Of je het nu aanspreekt of niet, slice of life is hét comfort food onder de anime en manga.

Dit artikel verscheen eerder ook in de TaTanukiKi-journal.
LVSJ Tanuki : Vereniging van studenten Japanse taal en cultuur aan de Universiteit Leiden