De Sensō-ji, ook wel Asakusa Kannon-tempel, is de oudste boeddhistische tempel in Tokyo. De tempel werd gesticht in 628. Het complex werd echter tijdens de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd, waardoor de gebouwen die we nu bezoeken replica’s zijn van de oorspronkelijke. De tempel in het hart van de hoofdstad is een belangrijke toeristische trekpleister en voor de Japanners zelf hét symbool voor de naoorlogse wederopbouw.

Kenmerken

Het tempelcomplex trekt jaarlijks maar liefst ruim 30 miljoen bezoekers en de Kaminarimon (donderpoort) met de enorme lampion is waarschijnlijk het meest gefotografeerde object in Japan. Wie aan Japanse tempels denkt, heeft dit vermiljoenrode gebouw op het netvlies. De tempel is gewijd aan Kannon bosatsu (de bodhisattva Avalokiteśvara). Volgens een knusse legende werd een standbeeld van Kannon in 628 gevonden door de twee broers Hinokuma, Hamanari en Takenari, die aan het vissen waren in de door de huidige wijk Asakusa stromende Sumida-rivier. De bijzondere vondst werd getoond aan het hoofd van het dorp. Deze Hajino Nakamoto herkende de heiligheid van het beeld en vestigde in zijn huis een altaar zodat het hele dorp Kannon kon aanbidden. Mooi verhaal, goed bedacht. In werkelijkheid werden in de begintijd van het pas binnengevaren boeddhisme overal tempels gesticht door monniken met zendingsdrift. Zo ook hier, het is niet anders.

Kannon is de Japanse gedaante van de oorspronkelijk Indiase bodhisattva Avalokiteśvara. Hij had een bijzonder moeilijke naam, werd dan ook in Tibet al snel Chenrezig genoemd, in China Guanyin en vandaar uit was het nog maar een kleine stap (en een Japanse Zee) naar Kannon. Onderweg is hij ook een zij geworden; Kannon is de Japanse godín van mededogen, van genade. Strikt genomen is Kannon geen godin, maar een bodhisattva: een mens dat de ultieme verlossing heeft bereikt maar besluit om op aarde te blijven om eenieder te helpen verder te komen in het levensrad. Wellicht vertalen wij godin met heilige. Kannon, en ook de Amida-boeddha van de Kitain, zijn dat zeker in de ogen van de Japanners en hebben menig mens bijgestaan en geluk geschonken. Kannon kwam dan wel over het water naar Japan, het is niet echt aannemelijk dat zij nu juist in de monding van de Sumida opdook. Die komt immers uit in de baai van Tokyo, aan de oostkant van Japan.

Historie

De eerste Kannon tempel werd in Asakusa opgericht in 645. Asakusa was toen nog gewoon een dorp. Pas toen het shogunaat zich in 1603 in het nabije Edo vestigde werd Asakusa een een plek van meer betekenis. Uiteindelijk werd het dorp opgeslokt door het zich steeds verder uitbreidende Edo, het huidige Tokyo. Shōgun Tokugawa Ieyasu wees de Sensō-ji als één van de sleutel-tempels van de Tokugawa-clan aan en zette daarmee de tempel definitief op de kaart. De tempel begon fors pelgrims te trekken, de plaatselijke middenstand speelde daar op in met kramen, winkels en eethuizen rondom het complex. Tot halverwege de twintigste eeuw groeide de tempelomgeving daardoor uit tot het belangrijkste entertainmentdistrict van Tokyo. De Tweede Wereldoorlog en het bombardement op Tokyo maakten daar een abrupt einde aan. Asakusa (en de Sensō-ji) is weliswaar prachtig en snel herbouwd, maar het hoofdkwartier van vermaak is inmiddels verhuisd naar Shinjuku.

Gebleven is de Nakamise-Dori, de straat die van de Kaminarimon donderpoort naar de tempel leidt. Hier vind je in een notendop alles, alles, alles wat Japan de toerist te bieden heeft: traditionele winkels en eetgelegenheden met traditionele gerechten (handgemaakte noedels, sushi, tempura, dango, yakitori, enz.). De lengte van de straat is ongeveer 250 meter en bevat ruim 90 winkeltjes. De verkrijgbare souvenirs variëren van waaiers, ukiyo-e en shin hanga (houtblokafdrukken), kimono en andere kleding, lakwerk, zwaarden, traditioneel snoepgoed, daruma en manekineko, geta en tabi, Godzilla-speelgoed, tot Ghibli-spulletjes, t-shirts en mobiele telefoons. Deze winkelgalerij maakt deel uit van de levende traditie van de verkoop aan pelgrims die naar Sensō-ji liepen. Gedurende de zomermaanden is de Nakamise-Dori gerieflijk en gezellig overdekt tegen de hete zon.

Tempelcomplex

Sensō is de chinese lezing van de kanji voor het Japanse Asakusa. Sensō of Asakusa laat zich ook poëtisch vertalen als laaggelegen grasveld. Het is een historische verwijzing naar de shitamachi, de benedenstad, gelegen aan de oevers van de Sumida-rivier. De ingang tot het tempelcomplex wordt aangekondigd door de Kaminarimon of donderpoort. Deze imposante poort kent u van de enorme rood-zwarte papieren lantaarn. Deze is nagenoeg vier meter hoog, 3,3 meter breed, en weegt ongeveer 700 kilogram. De lantaarn heeft er altijd gehangen, maar werd onlangs voor de vijfde keer gereconstrueerd op kosten van de Japanse multinational Panasonic (Matsushita). De lantaarn wordt geflankeerd door de beeltenissen van twee goden, in dit geval Fujin (風神 – god van de wind) aan de rechterzijde, en Raijin (雷神 – de dondergod) links. Kaminarimon wordt in kanji geschreven als 雷門. De tweede kanji 門 is de poort. Hij lijkt onweerstaanbaar op de klapdeurtjes in een wildwest-saloon. Die vergeet u nooit meer.

Na de Kaminarimon volgt de Sandō – de ceremoniële toegangsweg naar de tempel Nakamise-dori met haar winkels, is het eerste deel er van, en loopt tot aan de Hōzōmon-poort, die de toegang tot het binnencomplex afbakent. Vanaf hier wordt er geen nering gedreven. Aan de linkerzijde van de poort staat een pagode met vijf verdiepingen. Om de grote hal tref je omikuji-ladenkasten. Voor een voorgestelde donatie van 100 yen kun je het orakel raadplegen. Als bezoeker schud je een gemarkeerde mikado-achtige stok uit een gesloten metalen container. De markering correspondeert met een van de honderd genummerde laden van de kast. Uit het laatje neem je het vel papier met daarop een voorspelling waar jij het mee zult moeten doen. Is de voorspelling naar je zin, uitstekend! Is ie dat niet, geen nood. Je vouwt het papier op en bindt het aan een van de draden bij de kast. Op deze manier kun je eventueel onheil of ongemak afweren. De draden hangen altijd vol. Er wordt heel wat ongeluk voorkomen in het tempelcomplex.

De Hōzōmon (宝蔵門 let op de laatste kanji!) heeft drie lantaarns, is ruim 21 meter hoog en is een Niomon: hier houden twee Nio de wacht. Zij bewaken fier de schatten van het tempelcomplex die in dit gebouw worden bewaard. Tegen de achterzijde van het poortgebouw hangen hun reusachtige waraji (strosandalen), van wel 4,5 meter hoog. Ze wegen elk 500 kilo. Zó groot zijn de machtige Nio. Geen ruzie mee maken, dus.

De Hondō of grote hal wordt betreden nadat de handen ritueel gereinigd zijn bij de Omizuya, het watergebouw. Ook kun je niet om de grote Kōro, het wierookvat heen, dat midden op de Sandō geplaatst is. Je kunt er een opsteken, maar het helpt ook geweldig om de rook van de wie met beide handen over je gezicht en haar te wuiven. Het ondergaan van de Japanse wierook wordt ook wel omschreven als luisteren, omdat de subtiele samenstelling spreekt tot het hart van de luisteraar en sterke gevoelens en beelden van vreugde, vrijheid en innerlijke kracht kan oproepen.

Binnen het tempelcomplex vind je ook een shintoschrijn. Het Nishinomiya Inari-heiligdom wordt met een torii van de gewone wereld gescheiden. De schrijn is de woonplaats voor de inarikami, de vossen die zorgdragen voor het welslagen van de oogst. Ook een contemplatieve tuin ontbreekt niet.

De Sensō-ji wordt meestal genaderd vanuit het zuiden, over de Sandō. Zo hoort dat in het boeddhisme. Toch is er ook een entreepoort aan de Oostzijde. De Nitenmon is in al haar relatieve soberheid ook een juweel om te zien. Deze poort werd gespaard bij het bombardement en dateert van 1642. Naast de Nitenmon staat een conifeer met een merkwaardige bamboeparaplu. Deze is bedoeld om de kwetsbare heester of boom te beschermen tijdens hevige sneeuwval. De takken zullen op deze manier niet te zwaar worden en daardoor niet afbreken. Veel meer van deze constructies tref je in het Rikugien-park, nabij Yamanote-station Komagome.

Een ander door de oorlog gespaard gebouw is de kleine Hashimoto Yakushido. In 1649 werd dit naar verhouding kleine tempeltje opgericht op last van de derde shogun Iemitsu. Hier zetelt tot op vandaag gelukkig Yakushi Nyorai, de boeddha van medicijn en genezing.

Adres en bereikbaarheid

2-3-1 Asakusa, Taitō-ku, Tokyo
Klik op de Googlemap hiernaast voor een virtuele rondwandeling.

De Sensō-ji tempel ligt in het hart van de wijk Asakusa in het stadsdeel Taitō. Het tempelcomplex is de gehele dag toegankelijk, de grote hal gaat ’s avonds echter dicht. De grote deuren worden gesloten en dat is ook een prachtig gezicht.

De enige metrolijn die Asakusa bedient is de Ginza-lijn van Tokyo Metro (lijn G, geel). Station Asakusa (G-19) is het eindpunt van deze lijn. Je kunt overstappen van de Yamanote-lijn op de Ginza Lijn op onder andere Shimbashi, Kanda en Ueno. Sensō-ji ligt vlak naast het Asakusa-metrostation.

Meer informatie

• www.senso-ji.jp de officiële website van het tempelcomplex, een goede impressie, maar uitsluitend in het Japans.
• Tokyo.nl :Sensoji tempel (浅草寺)
• TokyoStreetView – Japan The Beautiful: Geniet in 4k van een impressie van de Tokyo Asakusa Temple / Sensō-ji

Wanneer?

Altijd. De Sensō-ji wacht op je. Altijd. Maar mocht je bij toeval eind mei in Tokyo zijn, dan is het tempelcomplex decor voor het grote Sanja Matsuri. Dit jaarlijks festival vindt plaats tijdens het derde volle weekend in mei. Bijna twee miljoen mensen bezoeken Asakusa tijdens de drie dagen van het festival, waardoor het een van de meest populaire festivals van Tokyo is. De Sanja Matsuri beschikt over ongeveer honderd draagbare heiligdommen (mikoshi) waarin de shinto-kami symbolisch door de straten worden gedragen om geluk te brengen aan de lokale bedrijven en bewoners.

28 mei 2017 Cees Omes