Een terugblik op regisseur Satoshi Kon

Onvoorspelbaar, was-ie. Zo ook zijn plotselinge overlijden op 24 augustus 2010, slechts drie maanden na het constateren van kanker aan zijn alvleesklier. We blikken terug op het leven van animatiefilmregisseur Satoshi Kon, wiens faam die van Hayao Miyazaki niet heeft mogen evenaren, maar wiens belang door niemand in twijfel getrokken durft te worden.

Satoshi Kon werd geboren op 1963, wat betekent dat hij tijdens zijn middelbareschoolperiode opgroeide met anime als Space Battleship: Yamato (1974) en Mobile Suit Gundam (1979). Op zijn negentiende studeerde hij af aan de Musashino Art University, al begon zijn carrière als mangaka eerder, namelijk met de manga Toriko (1984), dat hij tijdens zijn collegejaren getekend had. Het won de tweede plaats bij de jaarlijke verkiezingen van uitgeverij Kodansha, wat voor Kon een perfect opstapje was naar het bedrijfsleven. Hij mocht samenwerken met grote namen, zoals Mamoru Oshii en zijn idool Katsuhiro Otomo.

Als regisseur debuteerde Kon met Perfect Blue (1998, interview), gebaseerd op de gelijknamige roman van Yoshikazu Takeuchi. Hierin werden drie belangrijke elementen uit het boek (idool, horror en stalker) gecombineerd met een stijl waar Kon heer en meester in is, namelijk de grens tussen fantasie en realiteit doen laten vervagen. Een ijzersterk debuut van Kon. Hoewel hetzelfde budget voor zijn tweede film werd uitgetrokken, wist Millennium Actress (2002, trailer) haar voorganger zowel kritisch als financieel te overtreffen. De film draait om een gepensioneerde actrice, die na haar succesvolle hoogtijdagen op het witte doek opeens uit de publiciteit verdwijnt. Het vervagen van fantasie en realiteit wordt in deze film naar een nog hoger niveau getild, mede doordat vierde muur (de denkbeeldige scheiding tussen publiek en de filmkarakters) doorbroken wordt, wat de kijker constant verrast en in verwarring houdt.

Al in het jaar erop verschijnt Tokyo Godfathers (2003, trailer), dat ondanks de serieuze thematiek luchtig is uitgevoerd en daarmee in contrast staat met met Kons eerdere werken. Drie merkwaardige daklozen ontdekken een verlaten baby op kerstavond en besluiten op zoek te gaan naar de ouders. Het trio bestaat uit een alcoholverslaafde zwerver, een homoseksuele travestiet en een meisje dat van huis is weggelopen – gegarandeerd lachwekkende situaties. Met Paranoia Agent (2004), een anime-serie van dertien afleveringen, hervat Kon zijn eerdere stijl en voegt hieraan een laag van sociale problematiek toe. Volgens hem is de serie een creatie van ongebruikte ideeën die niet in zijn eerdere projecten pastten, maar wel aan de kijkers overgedragen zou moeten worden.

Paprika (2006, trailer), gebaseerd op het gelijknamige boek van Yasutaka Tsutui, stond eigenlijk gepland als opvolger van Perfect Blue, maar is destijds wegens externe financiële problemen stopgezet. Na jaren van voorbereiding en productie verscheen de film dan eindelijk in 2006 in de bioscopen. Ook in Paprika speelt de wisselwerking tussen dromen en realiteit een belangrijke rol, deze keer in de vorm van een nieuwe psychotherapie waarbij met een mentale ziekte geholpen worden door middel van dromen analyseren.

Satoshi KonSinds het ongekende succes van Paprika heeft Kon zich relatief rustig gehouden. In 2007 was hij een van de mede-oprichters van Japan Animaton Creators Association, of JAniCA. Samen met Mamoru Oshii, zijn voormalige werkgever ten tijde van Patlabor 2: The Movie, en Makoto Shinkai maakte hij Ani*Kuri15, een productie voor NHK Television. Zijn bijdrage bleef echter beperkt; alleen het korte Ohayou (2007) was van zijn hand.

Waarschijnlijk werkte hij op dat moment in gedachte al aan zijn volgende film, The Dream Machine (volgens de planning verschijnt deze ondanks financiële tegenslagen alsnog vóór 2015). Helaas zou Kon de voltooiing van de film niet mee mogen maken. In mei 2010 constateerden doktoren alvleesklierkanker, en werd duidelijk dat hij nog slechts een half jaar te leven had. De keuze voor Kon was gauw gemaakt: hij wilde de tijd die hem restte niet werkend, maar samen met zijn vrouw doorbrengen. Tot ieders grote spijt bleek de indicatie van een half jaar een ruime schatting en op 46-jarige leeftijd overleed hij op 24 augustus 2010.

“If you’ll excuse me, I’ve got to go now.”
– Satoshi Kons laatste woorden

Eén gedachte over “Een terugblik op regisseur Satoshi Kon

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *