Pachinko is de naam van een in Japan uiterst populair gokspel, maar tevens de titel van een generaties omspannend verhaal over een Koreaanse familie die een nieuw leven opbouwt in Japan. In maart 2018 verscheen bij uitgeverij Meulenhoff een Nederlandse vertaling van deze indrukwekkende roman. De redactie van Katern: Japan verslond het boek. We bevelen dan ook Pachinko van harte aan. Niet het spel, maar wel het boek: Pachinko is een knap geschreven relaas over een volk dat ernaar streeft een plek voor zichzelf in de wereld te vinden.

Pachinko beslaat een periode van bijna 100 jaar en voert de lezer van Korea in 1900 via het pre- en naoorlogse Osaka tot Tokyo en ten slotte Yokohama. Het verhaal draait om de lange, intense strijd die Koreanen moesten en moeten voeren om in het voor hen vreemde Japan te aarden. Auteur Min Jin Lee reconstrueert nauwgezet de vaak over het hoofd geziene geschiedenis van de grote aantallen etnisch-Koreanen in Japan, aangeduid als zainichi (letterlijk: zij die in Japan resideren). De zainichi wonen dan wel in Japan, maar dit betekent niet dat ze er bij horen: de personages moeten Kimchi verkopen op de Koreaanse markt van Tokyo, omdat ze niet of nauwelijks door Japanse werkgevers worden aangenomen. Ze moeten hun driejaarlijkse registratiekaart om de drie jaar vernieuwen en worden op school gepest met hun afkomst en als stinkende, minderwaardige mensen afgeschilderd.

Korea, 1900

De bewogen geschiedenis begint aan de idyllische kust van Korea, kort na de Japanse annexatie van het schiereiland. Hoonie, de met hazenlip en klompvoet geboren zoon van een visser, trouwt met Yangjin, een 15-jarige meisje, “mild en zachtaardig als een pasgeboren kalf”. Ze krijgen drie kinderen die vlak na hun geboorte overlijden. Het vierde kind, Sunja, blijft echter leven en groeit uit tot een aantrekkelijke jonge vrouw. Als ze de markt bezoekt om inkopen te doen, valt ze voor de lokale vishandelaar. Deze Koh Hansu gaat onberispelijk gekleed en spreekt door zijn handel met Japan de taal vloeiend. Hansu belooft haar gouden bergen, maar wanneer ze zwanger wordt en ontdekt dat haar minnaar elders een gezin heeft, weigert ze zijn geld en bescherming. In plaats daarvan accepteert ze de hand van de jonge dominee Yoseb Baek, die haar meeneemt naar Japan. Sunja’s beslissing om haar geboorteland de rug toe te keren en de machtige vader van haar zoon Noa af te wijzen, zet een reeks gebeurtenissen in gang die decennia lang na-echoot.

Want hoewel deze Noa in 1969 onder een valse naam een bescheiden, maar respectabel middenklasse-bestaan heeft opgebouwd met een vrouw, vier kinderen en een baan als manager van een Pachinko-hal, heeft hij dagelijks last van het feit dat hij geen Japanner is. Hij is totaal toegewijd aan de Japanse taal, cultuur en manieren, maar koestert tegelijkertijd een diepgewortelde angst om te worden ontmaskerd als Koreaan, en daarmee zijn familie en baan te verliezen. Schaamte en schuld zijn de centrale thema’s in deze roman. Elk personage moet vanuit zijn of haar positie als tweederangs burger pijnlijke offers brengen en, als gevolg daarvan, de aard van die offers in overweging nemen. Sunja komt nooit volledig in het reine met het zwanger worden van een getrouwde man, noch kan ze haar emotionele en materiële schuld aan de man die haar redde afbetalen. Zijn offer om met Sunja te trouwen en haar familie onder zijn hoede te nemen, biedt haar uiteindelijk geen redding. Ook Noa’s keuze om zijn Koreaanse identiteit te verruilen voor de Japanse biedt hem geen troost, hij weet diep van binnen dat hij altijd Koreaans zal blijven.

Discriminatie van Koreanen in Japan

De omslag van het lijvige boek laat de Japanse kraanvogel of tsuru zien. In Japan wordt deze kraanvogel met de rode hoed (Grus japonensis) als gelukbrengend beschouwd, als symbool van een lang leven. Opmerkelijk, want de geschiedenis blijkt voor deze familie niet zo gelukkig en de meeste Koreanen die in Japan wonen hebben het niet eenvoudig. De kraanvogel maakt echter elk jaar dezelfde reis: Hij broedt op het oostelijke deel van het Japanse eiland Hokkaido. De vogels overwinteren in de gedemilitariseerde zone tussen de beide Korea’s. Het centrale thema van de roman is de positie van Koreanen die in Japan wonen en en werken. Al eerder schreven we over de Yamanotehalte Shin Okubo waar je in Koreatown uitstapt. Voor ons als toerist een gezellige drukte, maar het leven van de Koreanen viel en valt lang niet altijd mee.

Pachinko

Ofschoon de familie een Pachinkohal runt, wordt niet uit de doeken gedaan wat dit gokspel eigenlijk inhoudt. We vullen het daarom graag even aan. Pachinko is in Japan nog altijd een populair tijdverdrijf dat gespeeld wordt in daartoe bestemde hallen. Wie daar binnen gaat zal zich verbazen. Slechte kermismuziek wordt op een volume gedraaid dat minstens drie keer zo hoog staat dan de legale norm in Nederland en van alle kanten flitsen je schreeuwerige afbeeldingen tegemoet. De aanwezige spelers zijn vrijwel zonder enige uitzondering man en van middelbare leeftijd. Een dikke rookwolk dringt de neusgaten binnen, aangezien men in Japan geen rookverbod in de horeca voert en de stress van het spel toch weggerookt moet worden. Wij waagden ook een gokje. Na een geschikte Pachinko automaat te hebben uitgekozen voerde een Japanse vriend een 1000 yen biljet in en prompt vielen een kleine honderd metalen kogeltjes in een bakje onder de automaat. De kast die we voor onze neus hadden leek nog het meest op een verticale flipperkast. Het was de bedoeling dat de kogeltjes via een rits metalen pinnetjes in een gaatje onderin de kast geleid werden. Zodra het spel begon werden de kogeltjes afgeschoten in de kast en moest je met een knop de juiste snelheid regelen, zodat de kogeltjes tegen het juiste pinnetje zouden komen. Aangezien de harde muziek het aanhoren van uitleg ernstig belemmerde, speelden wij het klaar om ieder in een paar minuten het spelletje te verliezen. Ietwat teleurgesteld verlieten we de hal, maar nadat onze vriend vertelde dat hij in zijn highschool-tijd ook veel geld aan het spelletje had verloren waren we weer gerustgesteld.

Waar de kogeltjes eigenlijk voor dienden begrepen we later. Als je goed speelt worden er na iedere speelbeurt steeds meer kogeltjes uitgekeerd door het apparaat. Zodra de speler vindt dat hij genoeg kogeltjes heeft, houdt hij of zij de armen gekruist voor de borst. De medewerker van de pachinko-hal komt vervolgens naar de speler toe, en geeft hem of haar een bewijsje dat de waarde van het aantal kogeltjes vertegenwoordigt. De speler wisselt dan het bewijs bij een loket in, voor bijvoorbeeld een aansteker sigaretten en knuffels. De meeste winnaars kiezen er echter voor om de winst in geld uit te laten keren. Dit voor de westerse lezer wellicht omslachtig over komende systeem bestaat omdat gokken in Japan bij wet is verboden. Het ontvangen van cadeau’s is wel toegestaan, waarbij het winst-bewijs als cadeau wordt gezien dat je aan de pachinko-hal “terugverkoopt” voor een geldbedrag.

Over de auteur

Min Jin Lee (1968) is geboren in de Verenigde Staten en schreef al tijdens haar studie aan Yale College. Ze won zowel de Henry Wright Prize voor beste non-fictie als de James Ashmun Veech Prize voor beste fictie. Van 2007 tot en met 2011 woonde Lee in Tokyo, waar ze research deed voor Pachinko. Lee is getrouwd met een Japanner en woont in New York met haar gezin. Haar debuutroman Free Food for Millionaires was een bestseller in Amerika. In het Nederlands zijn ook haar romans Wilde zwanen en Het achtste leven beschikbaar.

Meer informatie

Pachinko van Min Jin Lee
Meulenhoff
Uitgave: Gebonden met stofomslag
Vertaling: Ineke Lenting, Paul van der Lecq
Publicatiedatum: 02-03-2018
Pagina’s: 512
Prijs: € 22,99
ISBN: 9789029092494
Ook verschenen als: e-book met social drm

30 april 2018 Pim Omes