Ieder jaar omstreeks 15 augustus vindt in Japan Obon (het dodenfestival) plaats. Dit festival is een gelegenheid om aan overleden voorouders te denken en hen te eren. Japanse families krijgen vrij en bezoeken hun geboorteplaats, waar veelal het graf van hun voorouders staat. De files die hierdoor ontstaan zijn vaak lang, maar het is het wachten waard. Het hoofddoel is weliswaar om de voorouders wier geesten terugkeren op aarde te eren, maar Obon gaat ook vergezeld van festiviteiten. Kinderen nemen deel aan een kermis, terwijl volwassenen zich te goed doen aan het vele lekkere eten. In dit artikel wil ik graag dieper in gaan op de betekenis van Obon en de invulling van het festival.

De gewoonte van het eren van de geesten van voorouders is vermoedelijk ontstaan naar aanleiding van een verhaal over de Boeddhistische monnik Mogallana die in een visioen zijn overleden moeder zag lijden in de hel. Toen hij probeerde om haar eten te geven, ging dit gelijk in vlammen op. Maar door het uitvoeren van de juiste rituelen wist hij zijn moeder te redden van het eeuwige vuur. Ook zag de monnik in hoeveel offers zijn moeder voor hem had gebracht gedurende haar leven en wilde hij graag iets terug doen. Na verloop van tijd zijn de Japanners gaan geloven dat de geest van iedere voorouder eenmaal per jaar terug komt op aarde en dat deze gedurende die periode moet worden geëerd. Met brandende toortsen verwelkomt men de voorouderlijke geesten, zodat zij niet verdwalen.

Als de geesten eenmaal teruggekeerd zijn in hun oude huis, barst het Obon-festival los. Eén van de belangrijkste onderdelen van dit festival vormt de Bon Odori (Obon-dans). De overlevering wil dat deze dans ontleend is aan de dans die Mogallana deed, toen hij merkte dat hij door juist eerbetoon zijn moeder uit de hel had gered. De deelnemers bouwen een groot, rond podium waarop de muzikanten plaats nemen. Terwijl zij musiceren dansen de deelnemers in een stoet en tegen de klok in om het podium heen. De Bon Odori kent vele varianten omdat hij vaak aangepast is aan lokale gebruiken. Zo bevat de dans bij de Miike-kolenmijnen een onderdeel waarbij de activiteit van de mijnwerkers wordt uitgebeeld.

Naast de Bon Odori bouwen de deelnemers aan het festival een markt op met eetstalletjes en spelactiviteiten voor de kinderen. Populaire spellen zijn het vangen van plastic goudvissen met een hengel en de schiettent. De eetstalletjes serveren meestal takoyaki, deegballetjes gevuld met octopus en groenten, die nog het meest aan poffertjes doen denken. Deze gezamenlijke activiteiten zorgen ervoor dat de familie die uit alle hoeken van het land bijeen gekomen is, even kan bijkomen van de dagelijkse verplichtingen. Het is één van de weinige periodes in het jaar dat voltallige families elkaar zien: Japanners gunnen zich daar door het jaar heen meestal de tijd niet voor.

Dit aanhalen van familiebanden en het denken aan de overledenen zorgt ervoor dat de deelnemers zich weer even bewust zijn van de vergankelijkheid van het bestaan. Kortom, het Obon-festival biedt een uitstekende gelegenheid om dankbaarheid voor het leven te tonen.