Wie Japan en papier met elkaar verbindt, denkt aan origami. In tweede instantie wellicht aan washi: ‘Japans papier’ waar traditionele shoji (schuifdeuren) of bijvoorbeeld parasols van worden gemaakt. Natuurlijk ook aan ukiyo-e, de Japanse blokdrukprenten. Voortaan mag je gerust ook aan adembenemende Japanse collagetechnieken denken. Maak kennis met kunstenaar Masayasu Uchida.
Masayasu Uchida (正内田泰) werd geboren in 1922 in Yokosuka, een kleine stad in de prefectuur Kanagawa. In 1943 behaalde hij zijn diploma’s als architect aan de Yokohama State University. Hij richtte een kunstagentschap met de naam AD op en voorzag in zijn levensonderhoud met een baan in de volwasseneneducatie van Yokohama. Zijn passie voor architectuur en de plaats van objecten in hun landschap en seizoen bracht hem uiteindelijk tot het beoefenen en ontwikkelen van een bijzondere kunstvorm. Hari-e (貼り絵) is de Japanse term voor collages. Zoals ‘coller’ Frans is voor lijmen, is ‘haru’ Japans voor plakken. Bij hari-e worden stroken papier gekleurd en gescheurd en op een doek aangebracht. Dat kennen wij ook! Menigeen heeft in zijn basisschooltijd de meegebrachte tijdschriften van thuis op school mogen of moeten hergebruiken om er creatieve kunststukjes van te maken. Ook een groot aantal kunstenaars in het westen heeft collages gemaakt en Picasso lijkt er zelfs de uitvinder van te zijn.
Als architect blijft het vervaardigen van collages langer doorlopen dan de basisschooltijd. Een collage is immers een prima hulpmiddel om inspiratie op gang te brengen. Met deze techniek van uitgeknipte of gescheurde stukken papier, die met lijm op steviger papier geschikt en geplakt worden, kan snel een concept of sfeerbeeld worden neergezet om de opdrachtgever mee te nemen en in vervoering te brengen.
Wie zet zijn schip in de lucht?
Uchida’s hari-e zijn echter allesbehalve snel gemaakt en tonen geen concept, maar een aan perfectie rakende verbeelding van de werkelijkheid. Ze zijn af. Nagenoeg altijd grootschalige landschappen, met daarbinnen enkele gedetailleerde scènes. De landschappen hebben een seizoensgebonden referentie, zijn scènes aan zee worden vaak vastgelegd in het avondlicht. Het kleurgebruik is altijd gewaagd en bijzonder. Hij snijdt scherpe klare lijnen en gebruikt grote vlakken. Landschappen zouden statisch kunnen zijn, maar Uchida weet je te verrassen door bijzondere composities en verbazend perspectief. Wie zou bedenken dat de kraanvogels niet hoog maar laag door de prent scheren. Wie zet zijn schip in de lucht?
Masayasu Uchida volgt de seizoenen
Ofschoon hij al sinds 1973 werk tentoonstelt is hij ook vandaag, op zijn 95e, nog lang niet uitgescheurd. Vanuit zijn huidige woonplaats Kamakura ontwerpt en creëert hij al maar mooier werk. Onmiskenbaar Japans maar eigentijds vormgegeven. Een hoogtepunt aan de muur van een modern interieur. Naast zijn bergen, tempels, heuvellandschappen en vergezichten over zee, scheurt en schikt hij ook bloemen. Ikebana op papier.
Voorjaar
Zomer
Herfst
Winter
Wie Kamakura aandoet voor de grote bronzen daibutsu en andere tempels en schrijnen is ook welkom in zijn kunstgalerij. Je vindt de Uchida Masayasu Kinen Āto Gyararī vlak bij de Hasedera-tempel.
Hari-e
Wanneer je reproducties van zijn werk bekijkt heb je niet – onmiddellijk – door dat collagetechniek er aan ten grondslag ligt. Uchida is immers een Japanner, het zullen dan toch wel blokdrukken zijn? Moderne varianten zoals de Shin Hanga, of meer recent Clifton Karhu? Bekijk de bijgevoegde korte film en zie hoe Uchida van een grof concept steeds verder verfijnt en toesnijdt naar een meesterwerkje waar Hiroshige en Hokusai ook hun hoed voor zouden afnemen.
Uchida is vooral in Japan zelf goedgekend. Van zijn werk worden jaarlijks seizoenskalenders uitgegeven. Tal van muren in scholen en andere publieke ruimten zijn voorzien van een ‘Uchida’. In eigen land is Uchida Masayasu een gevierd kunstenaar. Laten we hem met dit artikel ook aanbevelen voor ons land.
Meer informatie
uchidamasayasu.com : ‘Hari-e no sekai’, oftewel de wereld van collages. De website van Masayasu Uchida is alleen in het Japans beschikbaar. Dat neemt niet weg dat de Gallery voor zich zelf spreekt. De hari-e zijn gerangschikt volgens de vier seizoenen.
25 juni 2018