Niemand Zoals Hij, de debuutroman van Lucia van den Brink, is verschenen. Een ontroerend verhaal over een lieve opa, een eenzame kleindochter, karate en kintsuki, dat zich afspeelt in Nederland en Japan. We spraken met Lucia over haar boek, de totstandkoming ervan, en de rol die Japan en de Japanse cultuur in het verhaal spelen.
Je studeerde Japans en journalistiek aan de Universiteit Leiden. Was schrijven een logische volgende stap?
‘Ik vond taal altijd al heel interessant. Echter wilde ik na de middelbare school geen Nederlands gaan studeren, want dat deed iedereen al. Omdat ik op dat moment al langere tijd karate deed, kende ik wat Japanse termen. Het leek me een uitdaging om de hele taal te gaan leren. Na Japans studeerde ik journalistiek. Daarna werkte ik bij het ANP en het Parool, maar merkte dat nieuwsverhalen me weinig voldoening gaven. Je moet je aan de feiten houden, en dat maakt verhalen minder spannend. Ik vond fictie leuker – daar heb je alles zelf in de hand.’
Maar Niemand Zoals Hij was er vast niet van de ene op de andere dag?
‘Het schrijven van fictie heb ik altijd naast mijn “echte” werk gedaan, in meerdere vormen. Korte verhalen, poëzie, maar ook langere stukken. In dit boek zit drie jaar werk. Daarvoor heb ik ook al twee jaar aan een ander boek gewerkt. Daar heb ik geen uitgever voor kunnen vinden, maar dat is niet erg; ik had die ervaring en feedbackrondes nodig. In plaats van dat verhaal te herschrijven, heb ik een frisse start gemaakt.’
Wist je van meet af aan dat het verhaal zich (deels) in Japan zou afspelen?
‘Bij mij begint een verhaal met een personage. De karate-opa kwam ik als eerst tegen. Het voelde voor mij heel logisch dat hij in Japan zou gaan trainen. Dus nee, het is niet per se met opzet, maar ik vond het wel heel leuk om over Japan te schrijven, en mensen mee daarheen te nemen. Maar het is niet helemaal autobiografisch, want ik heb geen opa die ik in Japan ben gaan zoeken. Wel heb ik mijn beide grootvaders niet heel goed gekend, dus op een bepaalde manier is het wel een zoektocht naar hen.’
Hoe beviel het om over Japan te schrijven?
‘Dat was heel leuk. Om in mijn herinneringen te graven, en wat ik tijdens eerdere bezoeken heb gezien en meegemaakt, in het verhaal te verwerken. In mijn eerste versie sloeg ik daarin zelfs wat door, want de personages waren voortdurend de heerlijkste Japanse gerechten aan het eten. Die stukken zorgden voor veel sfeer, maar waren niet per se nuttig voor het plot. In de definitieve versie zitten daarom veel minder restaurantscènes.’
Je studeerde Japans en bezocht het land vaker. Maakt dat het lastig om Japan te beschrijven vanuit het oogpunt van iemand voor wie het volledig vreemd is?
‘In het begin wel, want als je eenmaal iets gezien hebt, is het lastig om het te bekijken alsof het de eerste keer is. Van een bevriende schrijfster, die een versie las, kreeg ik hele waardevolle feedback. Ze zei dat ik de lezer meer aan de hand moest nemen, want die weet vaker niet dan wel hoe het ergens is, hoe het eruitziet, hoe het ruikt zelfs. Ik ben daar daarom veel scherper op geworden.’
Wat mij betreft ben je in je missie geslaagd, want bijvoorbeeld het bezoek aan de Meiji Jingu las echt alsof ik er was. Ben je er ook speciaal terug naar Japan voor geweest?
‘Ik wilde wel graag, maar het is er helaas niet van gekomen. Wel heb ik tijdens eerdere bezoeken dagboeken bijgehouden, daar kon ik een hoop uithalen. En online is er natuurlijk ook heel veel na te zoeken.’
In het verhaal spelen specifieke Japanse kunsten en gebruiken een belangrijke rol. Hoe heb je die geselecteerd?
‘Kintsugi of kintsukuroi, het lijmen van gebroken materialen met goudkleurige verf, zat al langere tijd in mijn hoofd. Dat gebroken dingen ook mooi kunnen zijn, is een belangrijk motief in het verhaal geworden. Mijn personages zijn ook gebroken. De opa heeft van alles meegemaakt, maar dat maakt hem niet minder mooi. Integendeel, het maakt hem juist bijzonderder.’
En karate?
‘Karate is een intensieve sport, en daarom een goede manier om te laten zien dat opa fysiek achteruitgaat. Simpele oefeningen kosten steeds meer moeite. Maar het toont ook de discipline en regelmaat waar dit personage baat bij heeft. Bij de kleindochter vond ik karate veel minder goed passen. Ze is veel minder gefocust, vluchtiger. Zo werd karate een goede manier om de verschillen tussen beide personages te onderstrepen.’
In het boek komen ook mindere kanten van de Japanse samenleving naar voren. Waarom vond je het belangrijk om die ook te noemen?
‘Omdat dat is waar je als niet-Japanner in Japan mee te maken kunt krijgen. Veel mensen die een reis naar Japan willen maken, zijn op voorhand erg positief, zien het land als een sprookje. Als je het land beter leert kennen, merk je dat dit niet klopt. Ook Japan heeft, zoals elk land, uitdagingen. Buitenlanders worden soms nagekeken, en ook op het gebied van emancipatie is nog veel vooruitgang te boeken. Ik wilde daarom een eerlijke versie van Japan neerzetten.’
Heb je nog meer boeken in je? En gaan die ook weer over Japan?
‘Toen ik klaar was met dit boek, en dat is niet bijzonder lang geleden, viel ik in een gat. Ik was elke dag met de personages bezig, en nam ze een soort van mee in mijn dagelijks leven. Daarom zocht en vond ik op een gegeven moment nieuwe, om dat gat te vullen. Ik ben inmiddels ook begonnen aan een nieuw boek. Heel veel kan ik er nog niet over zeggen, behalve dat één van de personages tatoeageartiest is, gespecialiseerd in woorden en kalligrafie. Daar ga ik wel weer dieper induiken, dus de kans bestaat dat ook in dit verhaal aspecten van Japan aan bod komen.’
Niemand Zoals Hij winnen?
Wil jij Niemand Zoals Hij winnen? Dat kan! Van uitgeverij Ambo/Anthos mogen we het twee keer weggeven. Laat hieronder weten waarom jij niet kan wachten om deze Japanroman te lezen. De twee meest originele reacties belonen we met een exemplaar!
21 januari 2020
Zomer 2019 rondreis door Japan gemaakt met ons gezin. Ook onze drie pubers/jong volwassenen waren erg onder de indruk van het respect dat men voor elkaar en de omgeving heeft. Een prachtig veilig, schoon en divers land met heerlijk eten en zeer lieve behulpzame mensen. We ❤️ Japan en zijn benieuwd naar de inhoud van het boek!
Ik ben zeer nieuwsgierig naar deze roman. Zeker als de woorden ervoor zorgen dat je denkt in Japan te zijn. Kan mij waarschijnlijk nog meer leren over Japan. (best handig voor een niet-japanoloog werkzaam in een prachtig mooi Japanmuseum)
Bedankt voor jullie leuke reacties! De twee winnaars hebben van ons persoonlijk bericht ontvangen.