Kijktip: Suzume

Wanneer de meerval Namazu spartelt, zo luidt de 16e-eeuwse legende, trillen de Japanse eilanden. Om dit te voorkomen houdt de god Takemikazushi deze enorme vis met een steen op zijn plek. Maar ook goden zijn niet onfeilbaar: wanneer Takemikazushi’s aandacht verslapt, doet Namazu de aarde beven. Dit gegeven is het uitgangspunt voor Makoto Shinkai’s prachtige nieuwe film Suzume.

Al sinds het ontstaan van anime is Japanse folklore een belangrijke bron van inspiratie voor filmmakers. Van hen is Hayao Miyazaki verreweg de bekendste: Spirited Away voert de kijker op een wonderlijke reis door de Japanse godenwereld, Princess Mononoke neemt het publiek mee in een 14e-eeuwse strijd tussen mens en natuur(goden). Maar ook andere animeesters als Satoshi Kon, Isao Takahata, Mamoru Hosoda en vele anderen putten voor hun films veelvuldig uit de rijke Japanse culturele geschiedenis.

Shinkai is, misschien nog wel meer dan Miyazaki, een meester in het vervlechten van het gewone met het bovennatuurlijke. Juist omdat (bijna) al zijn films zich afspelen in modern Japan. Ze starten kabbelend, brengen het alledaagse prachtig gedetailleerd en herkenbaar in beeld. Tot het verhaal plots een afslag neemt, en – we schreven het eerder over Your Name – alles plots een betoverende gelaagdheid blijkt te hebben.

Een groots avontuur

Suzume (2022) begint, net als Your Name (2016) en Weathering with You (2019), klein en herkenbaar. Scholier Suzume Iwato wordt te laat wakker, eet gehaast haar ontbijt, en spoedt zich per fiets naar school. Onderweg komt ze Souta tegen, een wat zonderlinge figuur. Wanneer hij haar vraagt waar hij in de buurt een verlaten gebied kan vinden, wijst ze hem beleefd de weg. Ze besluit hem te volgen naar dit vervallen vakantiepark en treft, in het midden van een grote plas ondiep water, een rechtopstaande deur. Die biedt – afslag! – toegang tot een andere wereld. Suzume raapt, in al haar onwetendheid, een steen op – en ontketent een serie aardbevingen die alleen zij en Souta kunnen stoppen. 

Het betekent het begin van een groots avontuur, dat hen van de zuidwestelijke prefectuur Miyazaki naar de hoofdstad Tokyo brengt – en zelfs nog wat verder. In de handen van sommige andere regisseurs had dit een doldwaze rit kunnen worden, maar Shinkai weet wanneer hij op de rem moet trappen. Veel situaties waarin Suzume verzeilt raakt zijn alledaags, de personages die ze onderweg tegenkomt zijn menselijk. Maar Suzume heeft zeker overeenkomsten met Alice in Wonderland, ook ná de deur: katten kunnen praten, en meubilair beweegt uit zichzelf. Daardoor voelt de film magisch en realistisch tegelijk.

Het belang van verwerking

Waren de natuurrampen in Your Name en Weathering With You nog fictief, in Suzume speelt de zeebeving bij Sendai in 2011 een prominente rol. Dat is niet zomaar: in interviews gaf Shinkai aan dat hij het belangrijk vindt dat mensen leren erkennen wat er 12 jaar geleden gebeurd is. Het onder ogen zien, en ermee om leren gaan. Eerder kan je, zo betoogt hij, eigenlijk niet goed verder leven, zeker niet in een wereld die met de nodige nieuwe uitdagingen kampt. Dat de aardbevingen in de film telkens hun epicentrum hebben op plekken van eerder onverwerkt leed, is zeker niet toevallig. Ook in Japan is de neiging groot om moeilijke zaken uit de weg te gaan. In het prachtige Suzume laat Shinkai daarom zien hoe bevrijdend verwerking kan zijn.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *