Kijktip: Japanese Garden TV

We komen de deur nauwelijks uit in deze periode. De wintermaanden zorgen voor gedwongen rust in de tuin en de tuincentra zijn dicht. Wie groen wil dromen bevelen we een onbekend Youtube kanaal aan. Van Japanese Garden TV word je blij, raak je onder de indruk, en belangrijk ook: geïnspireerd. Volop inspiratie om ook met een heel kleine ruimte sfeer te scheppen en het hoofd leeg te maken. Kijk en droom.

Van tuinieren komt nu niet veel. Het zijn de eerste twee maanden van het jaar. Het regent onafgebroken of sneeuwt nat. Het gevallen blad van de afgelopen herfst dekt in natte plakken de grond af. Er hoeft niet gesnoeid of gemest te worden, bomen, struiken en planten hebben rust nodig. En – oh ja – ten gevolge van de corona-crisis zijn bouwmarkten en tuincentra gesloten. Inkopen voor groot structureel onderhoud is nu niet mogelijk. Wat rest zijn de dierenspeciaalzaken waar vogelvoer als zonnepitten en pindaslingers verkrijgbaar zijn. Op de stoel voor het raam, eventueel achter de Japanse kamerplanten, vogels tellen en kijken naar hoe er toch genoten wordt buiten. Dromen en hopen op betere tijden.

Of: kijken naar Japanese Garden TV

Dit relatief onbekend Youtube-kanaal met iets meer dan 34000 (voornamelijk Japanse) abonnees introduceert de wereld van de Japanse tuinen, en toont minutieus hoe aanleg en onderhoud plaatsvinden. Het doel van de makers, een Japans hoveniersbedrijf, is om de schoonheid te tonen van eeuwenoude traditionele technieken voor het inrichten, snoeien, vlechten van bamboeschermen en positioneren van bijvoorbeeld waterbassins.

Wie aan Japanse tuinen denkt ziet ze voor zich: grote park-achtige landschappen met waterpartijen, gebogen bruggen of stapstenen, een theepaviljoen. Grote ceders en ranke esdoorns, geschoren azalea’s en rododendrons. Of ‘ziet’ een kare sansui, een rotstuin zoals die bij veel tempels te vinden is. Geplaatste grote stenen omzoomd door in patronen geharkt grind.
Veel minder snel springen de kleine binnen- en voortuinen in ons hoofd. Ook in Japan zelf wordt in de voortuin of andere ruimte om het huis steeds minder traditioneel getuinierd. Er is domweg geen ruimte in de stad, de eventuele “postzegel” wordt al snel met beton volgegoten of betegeld, zodat auto of fiets er kunnen staan. Wie buiten de stad een stukje land heeft bij het huis verbouwt liever groente en geniet met de maag van zijn land.

Hoveniers in groene perfectie

Matsunaga, het hoveniersbedrijf achter Japanese Garden TV richt zich nu net op het herintroduceren van manieren om ook een klein stedelijk stoepje of binnentuintje weer Japans leven in te blazen. Het beton gaat eruit. Ervoor in de plaats komen elementen van gehouwen steen, hout, bamboe, planten en mos.

Een reep van een halve meter tussen gevel en straat wordt liefdevol en volgens regels van eeuwenoude kunst en ambacht omgewerkt tot een onmiskenbaar Japans tafereel. Daar wordt vakmanschap bij gehanteerd en tijd voor genomen. Een putdeksel of elektro-aansluiting wordt kunstig weggewerkt of gecamoufleerd, maar blijft onmiddellijk beschikbaar indien nodig. Aan het op het oog kleine project worden maar liefst drie video’s besteed, zodat zeer gedetailleerd het proces kan worden gevolgd.

Wie aan tuin denkt, denkt aan planten. Toch spelen planten en bomen niet de absolute hoofdrol in de tuinen die gerealiseerd worden. Het gaat om een samenspel van elementen, steen, hout, bamboe en grit of split. Het gaat over soberheid en architecturaal strakke vormen en herhalingen, die af en toe als terloops worden onderbroken door een bewust geplante boom of heester.

Als er al een boom wordt geplaatst, wordt deze bij levering met die kleine handige Japanse vrachtautootjes onmiddellijk gesnoeid, nog voor ie de grond in gaat. Razendsnel en met geoefend oog worden hele takken weggenomen. Wij zouden niet durven. Er is voor de hele boom betaald.

Wanneer er iets meer ruimte heringericht mag worden, wordt bij voorkeur gewerkt met grote stenen en keien. Deze worden met nauwkeurige precisie op de plaats gezet en niet zomaar willekeurig rondgestrooid. Al is het wel de bedoeling van de vormgever om het er zo natuurlijk mogelijk uit te laten zien. Getracht wordt om een waterval of canyon na te bootsen. Het water tussen de stenen wordt verbeeld met geel split, terwijl de rest van de “berg” wordt belegd met – jaloersmakende – hoeveelheden mos dat in plakken wordt aangeleverd. Het Japanse klimaat lijkt wel op het Nederlandse, veel van oorsprong Japanse planten doen het uitstekend en graag in onze tuin. Maar in Japan is het een groot deel van het jaar toch vochtiger, zodat vochtminnend mos inderdaad veel gebruikt kan worden. Dat stukje van Japanese Garden TV blijft dus dromen, al worden er ook lage planten getoond die uitstekend geschikt zijn om bodembedekkende tapijten te vormen.

Ofschoon het om een Japans bedrijf gaat dat zich primair richt op Japanse kijkers, wordt veel van de presentatie ofwel in Engels ondertiteld of uitgesproken. Maar de beelden spreken ook voor zich, er is geen taal nodig om haarfijn te begrijpen en te genieten van wat hen drijft. Een enkele keer zou het handig zijn wanneer een boom of struik getoond wordt om naast de kanji ook de Engelse of fonetische naam te kunnen lezen. Vaak wordt echter tenminste de wereldwijde wetenschappelijke ‘Siebold’ naam getoond. Daar kun je mee uit de voeten.

De voeten zijn overigens altijd gestoken in tabi, canvas werkschoenen met de grote teen gesplitst van de rest. Het vakmanschap – en het zelfvertrouwen – van deze tuin-shokunin is dermate groot dat ze geen schoenen met stalen neuzen behoeven. Een steen zal niet op hun tenen vallen, een boor of hamer schiet niet uit. De tabi zijn handig/voetig bij het voorzichtig manoeuvreren tussen de rotspaadjes en planten. De tabi zijn traditioneel, evenals de gereedschappen als snoeischaren, zagen, hamers en beitels waarmee gewerkt wordt. Een Japans tuinman kent zijn planten, maar is op alle andere tuin gerelateerde markten even thuis: steenhouwen, grondverzet, schuttingvlechten, bamboehekken, electra. De films brengen al deze aspecten gedetailleerd in beeld.

Inmiddels regent het buiten nog altijd en de Nederlandse televisiezenders bieden geen reden tot vrolijkheid. Wie een poosje blij wil worden, of juist verstillen kan uitstekend terecht bij de reeks video’s van Japanse Garden TV op YouTube.