Kakizome: kalligraferen voor het nieuwe jaar

Vijf januari van dit jaar gingen de deuren van de Budōkan in Tokyo open voor de 54e editie van de eerste kalligrafeerwedstrijd van het jaar. Scholieren uit heel Japan stroomden naar binnen om hun mooiste kakizome, de eerste karakters van het nieuwe jaar, uit hun penseel te laten vloeien. Plaats van handeling was de voor de Olympische Spelen van 1964 gebouwde Budōkan, die normaal gebruikt wordt voor sporten als judo en karate. Dat het zo goed mogelijk kalligraferen van wensen en spreuken voor het nieuwe jaar ook topsport is, bewezen de uit alle regio’s van Japan toegestroomde deelnemers.

Geschiedenis

In vroeger tijden werd de eerste kalligrafie van het jaar geschreven op de tweede dag van het jaar. De kakizome, letterlijk ‘het eerste schrijven’, is van oudsher sterk beïnvloed door bijgeloof en vaste rituelen. Zo werd de eerste hoeveelheid water die in het nieuwe jaar uit een bron in het dorp was gewonnen gebruikt om de inkt voor de kalligrafie mee aan te maken. Dat zou helpen bij het maken van een frisse start. Ook was het belangrijk dat de kalligrafen zich, terwijl ze hun karakters op papier zetten, in een richting wendden die volgens de astrologie gunstig is voor het betreffende jaar.

Als de inkt eenmaal was bereid en de goede positie ingenomen, schreven de kalligrafen hun goede voornemen voor het nieuwe jaar op. Dit kon uitgedrukt worden met een enkele kanji (de van oorsprong Chinese karakters), maar strofen uit een haiku-gedicht waren ook gebruikelijk. Het belangrijkste selectiecriterium was dat de karakters of gedichten allen voorspoed uitdrukken. De kakizome werden vervolgens tentoongesteld, totdat ze op 15 januari werden verbrand, tijdens het Sagichō-festival. Het brandende papier met kakizome dat het hoogste steeg, bracht het meeste geluk en een vaste kalligrafiehand voor het komende jaar.

Kakizome in hedendaags Japan

Omdat de wedstrijd in het huidige Japan bedoeld is voor basis- en middelbare scholieren, vindt de wedstrijd plaats op de eerste zaterdag van het nieuwe jaar. De deelnemers kunnen zo op hun vrije dag vanuit het hele land naar Tokyo afreizen. Deelnemers kalligraferen traditionele karakters of hiragana, afhankelijk van hun leeftijd. Kinderen in lagere groepen kalligraferen volledig in hiragana, omdat karakters nog te moeilijk voor hen zijn. Bovendien beperken ze zich vaak tot een enkel woord. De deelnemers in hogere groepen kalligraferen ook Chinese karakters en leren ook om langere zinnen uit beroemde haiku op papier te krijgen.

Enkele voorbeelden van teksten die zich uitstekend lenen voor een kakizome:

自然の美: natuurlijke schoonheid
生きる力: kracht om te leven
かどまつ: bamboevormige nieuwjaarsversiering
遠大な理想: verheven ideaal

Doel, leeropbrengst.

De wedstrijd werd nu al 54 maal gehouden. Terugrekenend was de eerste editie dus in 1964. Zelfs in het technologisch vooroplopende Japan bestond de computer nog niet. Schrijven deed je met de hand. Of met de kwast. De wedstrijd werd destijds in het leven geroepen om de kunst van het kalligraferen door te geven aan de jongere generaties.

Ook in 2019,  in de huidige digitale tijd, hechten de Japanners nog onverminderd veel waarde aan schoonschrift. Het is fijn als het eindresultaat van een ongekende schoonheid is, maar ook het proces is belangrijk. Het schrijven met een penseel laat de beoefenaar van de kalligrafie immers oefenen met zelfbeheersing, laat hem of haar respect ontwikkelen voor geschreven taal en maakt de beoefenaar bovendien bewust van de grote waarde van oefening. Veel leerlingen krijgen daarom al voor de eindejaarsvakantie de opdracht mee om tijdens die vrije dagen de kakizome die zij gaan kalligraferen te oefenen.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *