Japanners hebben een fijne neus voor succesproducten uit de hele wereld. Ze schaffen ze graag aan en als het even kan brengen ze dusdanige vernuftige verbeteringen aan het product aan, dat de Japanse versie veel oorspronkelijke merken uit de markt drukt. Voorbeelden zijn de Japanse camera’s en auto’s. Het gebeurt niet vaak dat Japanners een succes niet weten te verbeteren. LEGO is daar een zeldzaam voorbeeld van, vinden ze ook zelf.
In 1947 begon een speelgoedfabrikant in Billund Denemarken onder licentie plastic bouwstenen te produceren: primair gekleurde blokjes met aan de bovenkant ronde noppen en hol aan de onderzijde, waardoor de blokjes aan elkaar verbonden konden worden. In 1957 patenteerde LEGO, want daar hebben we het over, een belangrijke verbetering: door buisjes in de onderzijde van de steentjes te plaatsen, konden ze op meer manieren aan elkaar verbonden worden en zaten ze ook steviger aan elkaar. Dat werd het LEGO-steentje zoals we dat nu kennen. Er kwamen wielen en dakpannen bij, ramen en deuren, rails en tandwielen, poppetjes en een onafzienbare reeks aan dedicated elementen. Anno Nu is LEGO, op Mattel na, de grootste speelgoedhandelaar van de wereld. Kinderen van over de hele wereld kennen LEGO en ook volwassenen grijpen nog verrassend vaak de stenen om er ‘iets’ van te bouwen. Iets technisch, iets gerobotiseerd, iets architectonisch of – mét de beperkingen van het materiaal – iets toch zo realistisch mogelijk nabouwen. Immers:
Van LEGO kun je alles maken, Een boot, een vliegtuig, of een trein, Een huis met echte daken, Heel groot, of misschien wel piepklein. Dus bedenk de gekste zaken, Want spelen met LEGO is fijn.
Zo luidt de tekst van het officiële LEGO-lied uit omstreeks 1984. Menigeen in Nederland kent het ook nu nog uit het hoofd en kan de bijbehorende melodie in het geheugen moeiteloos oproepen. In Japan hebben ze geen LEGO-lied, want ofschoon de belofte van ‘piepklein’ de kleinbehuisde Japanner aanspreekt is de benodigde speel- en opbergruimte in werkelijkheid toch nog te groot. Bovendien hebben de dakpannen een onmiskenbare westerse hellingshoek en was zeker in de beginjaren het overige materiaal vooral gebaseerd op een Europese setting.
Nanoblocks
De Japanse verbeterpoging als antwoord op LEGO liet geruime tijd op zich wachten. Nanoblock ナノブロック werd pas in 2008 geïntroduceerd op de Japanse markt, door de firma Kawada. In 2012 is Nanoblock in 31 landen beschikbaar. Nanoblocks zijn qua ontwerp vergelijkbaar met een LEGO-blokje, maar kleiner, met de piepkleinste steen van 4 mm × 4 mm × 5 mm. De onderkant van de stenen is anders dan LEGO-blokjes en heeft een dubbele ribbel, in plaats van het buissysteem dat LEGO gebruikt. Prima constructiemateriaal ook, maar met veel minder verschillende bouwelementen en voor de kleine kinderen in de rest op de wereld toch weer te klein. De firma levert bijvoorbeeld een eigen pincet aan om de miniscule stukjes aan en op elkaar te zetten. In januari 2019 verscheen een bouwset van het kasteel van Osaka, bestaande uit 520 afzonderlijke bouwelementen. Eenmaal in elkaar gezet meet het kasteel 85 x 114 x 80 mm. Da’s klein. Desgewenst kan ook een bijbehorend grondplaatje met LED-verlichting gekocht worden, zodat het kasteel ook ’s avonds na opladen aan een USB-poort ademloos aangelicht wordt. Tsja, Nanoblocks heeft tal van prestigieuze prijzen gewonnen in speelgoedland, maar kan het succes van LEGO niet evenaren.
MUJI-sets
Als je LEGO niet kunt verbeteren, kun je er wellicht wel nog iets creatiefs aan toevoegen, moet MUJI hebben gedacht. In 2009 ging het Japanse creatieve warenhuis een samenwerking aan met LEGO. In de zogenaamde Muji-sets worden stukjes papier geknipt tussen klassieke elementen van het LEGO-systeem. Een bouwset bevat naast de stenen en het papier met name ook de Muji-perforator, die zorgt voor vier gaten, exact op maat van de “LEGO-viertjes”. De verschillende sets zijn thematisch en variëren van Dieren tot Kerstmis. In 2011 waren deze sets wereldwijd verkrijgbaar. Inmiddels raken ze in de vergetelheid.
Hobby voor grote kinderen
LEGO is echter allerminst vergeten. En het materiaal blijkt zich inmiddels uitstekend te lenen voor het nabouwen van ook Japanse gebouwen en objecten. Allerminst kinderspel dat op het internet aan voorbeelden te bewonderen valt. Pagodes, de gassho-zukuri huizen uit Shirakawa, de iconische torii van Miyajima, de Kaminirimon, Kinkakuji of de Niomon van Kiyomizu-dera en zelfs het even adembenemende station van Kyoto. Maar ook bentoboxes, kleine bonsai en zeer grote sakura-bomen worden met gedetailleerd plezier en vernuft nagebouwd.
Ghibli in LEGO
En naast onderwerpen uit de traditionele Japanse architectuur of eetcultuur, zien we ook scenes en karakters uit de Ghibli-films gerepliceerd worden. De combinatie van Japan, LEGO en Ghibli houdt mensen uren bezig. Japanser kan het niet, men is in zijn/haar nopjes.
LEGO in Japan
Voor LEGO-kinderen in Japan is er sinds 2017 een LEGO-land Themepark in Nagoya, precies tussen Tokyo en Osaka in en per Shinkansen bullet-train uitstekend en snel bereikbaar. Het park is vergelijkbaar met de oorspronkelijke parken in Billund en bijvoorbeeld Windsor, maar laat in het Madurodam-achtige Miniland een keur van beroemde en kenmerkende Japanse bouwwerken zien. In het eerste openingsjaar viel het niet mee om op te boksen tegen de Disney-parken in Tokyo, maar inmiddels wordt ‘Legorando’, zoals het park liefkozend genoemd wordt, druk bezocht. In Tokyo en Osaka zijn onlangs educatieve LEGO-land Discovery Centres geopend.
Japan in LEGO
LEGO is – net als overal op de wereld – een gerenommeerd merk in Japan. Kinderen construeren en bouwen, leren spelenderwijs omgaan met 3D en kunnen er vooral hun fantasie in kwijt. Grotere kinderen onder de volwassenen voegen daar hun liefde voor het werken in miniatuur aan toe en een passie voor perfectie. Zij bouwen hun Japan in LEGO. Het product kon dit keer eens niet verbeterd worden, maar de toepassing is geniaal.
Nieuwsgierig naar meer?
- Nanoblock officiële website
- Brickipedia Muji-LEGO
- The Brothers Brick Voorbeelden van de Japanse LEGO-fanbase
- Legoland Nagoya Japan
- Legoland Discovery Centre Osaka
- Legoland Discovery Centre Tokyo
- Pinterest Katern: Japan Japan in LEGO
