Hoe Pokémon een wereldwijd fenomeen werd

Nintendo heeft het er maar druk mee. Onlangs bracht de Japanse spellenmaker nieuwe Pokémon-games uit voor de Nintendo Switch. Daarnaast werd de live action-film Detective Pikachu aangekondigd. Zowel de nieuwe spellen als die speelfilm zijn onderdeel van Nintendo’s jarenlange en uiterst succesvolle media mix-strategie.

PokemonZoals ik al eerder schreef, is de media mix een van de meest gebruikte commerciële strategieën om populaire cultuur in Japan aan de man te brengen. Personages vormen hierbij het middelpunt. Pokémon is hierin één van de meest succesvolle franchises, zowel binnen als buiten Japan. Daarmee is het een ‘glocale media mix’: een franchise die zowel voor het Japanse (lokaal) als voor een internationaal publiek (globaal) wordt geproduceerd. Pikachu is daarin het ‘mascot character’: het personage dat in de regel in elke uiting verschijnt om te laten zien dat het nog steeds over Pokémon gaat.

Games zijn voor Nintendo het belangrijkste onderdeel van de media mix, waar het bedrijf de andere producten omheen bouwt. Voor de Fire Emblem-franchise bijvoorbeeld speelde het bedrijf gretig in op de huidige trend van smartphone-games: Fire Emblem Heroes (2017) diende om nieuwe spelers tot de serie te introduceren of fans aan het merk vast te houden tot er een nieuw hoofddeel verschijnt. Deze strategie zagen we ook terug bij bijvoorbeeld Mario Run (2016) en Animal Crossing Pocket Camp (2017), kleine spellen om spelers op te warmen of zoet te houden voor grotere games op de Nintendo Switch. En zo werkte het ook met Pokémon Go (2016), Nintendo’s grootste smartphone-succes. De game hield in de zomer van 2016 miljoenen spelers wereldwijd in zijn greep en wordt nog steeds fanatiek gespeeld.

Het basisrecept van Pokemon

Pokémon kon uitgroeien tot een wereldwijd fenomeen omdat het meer is dan een videogame. Juist toen Nintendo de franchise eind jaren ’90 naar Europa en de Verenigde Staten bracht, werd gelijktijdig een animatieserie uitgezonden om mogelijke consumenten (vooral kinderen) warm te maken. Speciaal voor de westerse markt verzon Nintendo de slogan “Gotta catch ‘em all”. In Japan waren drie verschillende versies van de game beschikbaar, Pokemon Red (1996), Green (1996), en een verbeterde versie, Blue (1996). Red en Blue verschenen in Europa en de VS, maar met Pokemon Yellow (1998) speelde Nintendo vervolgens vernuftig in op de animatieserie, waarin hoofdpersonage Ash onafscheidelijk is met zijn Pikachu. In Red en Blue konden spelers niet kiezen voor de gele muis als belangrijkste Pokémon, in Yellow wel.

Al twintig jaar gebruikt Nintendo steeds hetzelfde basisrecept in ieder nieuw Pokémon-spel: spelers gaan op avontuur in een spelwereld vol Pokémon, vangen en trainen deze om steeds sterkere tegenstanders te verslaan en krijgen daarvoor in totaal acht badges. Deze geven hen het recht de sterkste trainers uit de dagen en, wanneer deze verslagen zijn, zich te kronen tot Pokémon Master – einde game. Per deel kwamen er wel telkens nieuwe elementen bij, zoals nieuwe Pokémon, de mogelijkheid om Pokémon te fokken (in Gold en Silver (1999)) en ze als prijsdieren deel te laten nemen aan competities (Ruby en Sapphire (2002)). Bovendien zijn er telkens twee en/of drie versies waarbij de ene versie sommige Pokémon wel heeft en de ander niet – en andersom natuurlijk. In onderstaande reclame is te zien hoe spelers, door hun GameBoys met een speciale kabel te verbinden, ontbrekende Pokémon konden uitruilen.

Remixes en remakes

PokemonNaast dit basisrecept verzet Nintendo enorm veel werk om ervoor te zorgen dat de doelgroep de aandoenlijke monstertjes niet vergeet. Zo gaat elke nieuwe generatie Pokémon-spellen nog steeds gepaard met een nieuwe animatieserie op televisie. Bij Pokémon Sun en Pokémon Moon, de meest recente spellen, zijn op dit moment ruim 70 afleveringen uitgezonden. Daarnaast verschijnen er regelmatig animatiefilms, die aansluiten op de televisieseries. De eerste film bijvoorbeeld werd toepasselijk Pokemon: The First Movie genoemd. Het was de eerste, maar zeker niet de laatste: de teller staat inmiddels op 21 films. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de restaurants – wat te denken van een Poke-burger?

Ook de spellen keren meermaals terug. Deze worden up-to-date gemaakt door het beeld op te poetsen, het verhaal langer te maken en nieuwe speltechnieken en -mogelijkheden toe te voegen. Pokémon FireRed en Pokémon LeafGreen (2004), remakes van Red en Green, lieten spelers voor het eerst als een vrouwelijk personage spelen. Daarnaast bracht Nintendo ook voldoende spellen uit die niet tot ‘het hart’ van de serie behoren. Pokémon Snap werd bijvoorbeeld al in 1999, vier jaar na de eerste videogame, uitgebracht. Het hoofdpersonage van het spel, Todd Snap, werd geïntroduceerd in de animatieserie als Pokémon-fotograaf. Vervolgens konden spelers in Pokémon Snap als Snapp foto’s maken van dezelfde schattige Pokémon. En dit is niet de enige spin-off: er bestaat bijvoorbeeld een reeks Pokémon Mystery Dungeon spellen, gestart in 2005, met als nieuwste toevoeging Pokémon Super Mystery Dungeon uit 2013.

Ik zou nog een hele hoop andere Pokémon spellen kunnen bespreken. Zo hebben we bijvoorbeeld nog Hey You Pikachu! (1998), Pokémon Art Academy (2014), het bordspel Pokemon Master Trainer (1999), het Pokemon Kaartspel (1996), Pokemon Party (2001), en Pokemon Stadium (1998). Het laat goed zien hoe Nintendo de ultieme media mix heeft gemaakt van Pokémon, om de serie op zoveel mogelijk manieren en via zoveel mogelijk verschillende soort genres aan de man te krijgen. Voor ieder wat wils dus – en altijd herkenbaar Pokémon.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *