Is de achtergebleven troep van uw vuurwerk weer opgeruimd van uw erf en dat van de buren? Heeft u de kerstboom weer afgetuigd? Ofschoon beter de boom dan politie, brandweer en medisch personeel, dient u toch eigenlijk te wachten tot Driekoningen. Pas na 6 januari mag de kerststal weer weg en dient gelukkig nieuwjaar voordien aan al uw geliefden en bekenden inmiddels te zijn toegewenst. Zo hoort dat. Japan heeft ze ook. Tradities, zoals de hatsumode.
Gedurende de eerste week van het nieuwe jaar dat ditmaal in het teken van de haan zal staan, dient de hatsumōde (初詣) plaats te vinden. Japanners met een diepgeworteld gevoel voor traditie bezoeken in deze eerste week hun shintō-schrijn. Of als deze te ver weg is, een boeddhistische tempel. Dat mag ook. Meestal gebeurt dit in de eerste drie dagen aangezien de meesten dan een paar dagen vrij van werk hebben. Het huis is dan zowel grondig fysiek als mentaal schoongemaakt, de shōji (schuiframen en -deuren) zijn gerepareerd of van nieuw papier voorzien, kapotte tatami hersteld of vervangen. Eventuele schulden zijn afbetaald en aan alle buren, vrienden, bekenden en andere relaties is een nieuwjaarskaart gestuurd en werd er een terug ontvangen. “Alle” is hier veel, het aantal kaarten loopt al snel op tot over de honderd. De kaarten hebben een vast format: het bij het nieuwe jaar horende dier staat er op, alsmede een vakje waarin de naam van de ontvanger en afzender kan worden geschreven. De goede wensen zijn volgens protocol voorgedrukt, maar wel zeker gemeend. Wensen zenden per e-mail of Facebook zal niet zo snel inburgeren in Japan. Zo hoort dat niet.
Een aanzienlijk aantal Japanners kleedt zich voor het nieuwjaarsbezoek aan de schrijn of tempel nog steeds in kimono. Dat geldt voor de dames maar zeker ook voor de heren. Het is tegenwoordig wellicht de enige kans in het jaar om nog in traditionele dracht over straat te gaan. Iedereen draagt de winterkimono. Heren doen er de winterbroek over aan, de hakama. Het is immers feest.
Voor de schrijn wordt individueel kort gebeden, wordt geluk gevraagd voor een nieuw jaar. Iedereen wordt deze kans gegund, men staat in lange rijen en wacht geduldig op zijn of haar beurt. Indien de schrijn of tempel over een klok beschikt, wordt deze met een duw tegen de boomstam-klepel geluid door elke bezoeker.
Bij de tempel of schrijn worden nieuwe omamori (お守り) gekocht voor het komende jaar. Mamori betekent bescherming, omamori zijn dan ook eerbiedwaardige amuletten. Vroeger waren deze van papier en bevatten ze geschreven gebeden. Tegenwoordig is het gebed ingevat in een prachtig zakje van brokaat dat gedurende het hele jaar in de handtas past. Elke tempel of schrijn heeft haar eigen omamori. De afbeelding laat bijvoorbeeld de mamori van de Fushimi Inari-schrijn in Kyoto zien. Omamori zijn voor persoonlijk gebruik. Ze moeten ook niet worden opengemaakt, dat is vragen om moeilijkheden. Formeel moeten eigenlijk de oude omamori worden ingeleverd en ter plekke worden verbrand. Ze zijn echter te mooi. Een aantal van de meest drukbezochte tempels kan de vraag naar brokaten amuletten niet aan en besloot ze te laten maken in de vorm van bumperstickers, fietsreflectors of creditkaarten. Mwoah, dat is minder. Zo vinden de Japanners ook, dat gaat ‘m niet worden.
De meeste omamori kunnen overigens het hele jaar gekocht of gekregen worden. Een uitzonderding is de hamaya (破魔矢), de “demon-breaking arrow”. Deze decoratieve pijl is uitsluitend in de eerste dagen van het nieuwe jaar beschikbaar en brengt degene die de pijl valt geluk ten deel. Geluk in de studie vooral, ouders kopen hem voor hun studerende kinderen. Ouders zitten hun kroost qua studie danig achter de vodden, sturen hen naar extra onderwijs in cram-schools, coachen, overhoren en stimuleren. En kopen een pijl. Baat het niet dan schaadt het niet.
Hatsumode is nog steeds een belangrijke traditie in Japan. Ofschoon de meeste Japanners hun “eigen” tempel of schrijn in de wijk of het dorp bezoeken, ontvangen ook de grote schrijnen en tempels enorme bezoekersaantallen: de Meiji Jingū in Tokyo is goed voor 3,5 miljoen bezoekers in deze eerste drie dagen van het nieuwe jaar, maar ook de Narita-san bij het vliegveld ontvangt ruim 2,5 miljoen wensers.
Vriendelijke wensers. Zo hoort dat.
Er wordt niets of niemand afgetuigd.