Hanami: vele bloesems maken samen lente

Dezer dagen begint de Japanse kers in bloei te komen. Japan kleurt vanaf het zuiden langzaam maar zeker volledig roze. Het Japanse kersenbloesemseizoen is alle jaren een moment om naar uit te kijken, de winter is voorbij, er breken betere, hoopvolle tijden aan. Veel toeristen plannen hun hele reis rond de zogeheten sakura en Japanners trekken massaal naar parken om van de kortstondige pracht van de bloesem te genieten. Dit jaar echter niet.

Het genieten en bekijken van de sakura is voor Japan dusdanig belangrijk, dat er een eigen term voor is ontstaan: hanami (letterlijk: ‘bloemen kijken’). Het gaat bij het hanamifestival uiteraard om de bloeiende bomen, maar vooral ook om de gezelligheid van het samenzijn met familie en vrienden. Onder de bomen worden plaids uitgespreid, picknicks en barbecues worden gezamenlijk genoten. Het is feest! Hanami, de traditie van het bloemen kijken, is eeuwenoud, en waarschijnlijk met de komst van het boeddhisme vanuit China overgewaaid. Zoals we in Nederland in de tuin de eerste sneeuwklokjes en krokussen de grond uit kijken en massaal de Keukenhof bezoeken om alle bollende lenteboden te verwelkomen, zo heeft Japan haar kersenbloesem. De donkerste, gure periode van het jaar is voorbij, vooruit, we zetten het tuinstel weer buiten.

Contemplatie

In Japan werkt dat even zo. Toch is er ook nog een andere meer contemplatieve kant aan de kersenbloesem. Naast de vreugde en de hoop op een heerlijke zomer en een uitbundige oogst, wordt ook stilgestaan bij de kwetsbaarheid van het leven, volledig bloeiende bloemen hebben immers slechts een week voordat de bloembladen beginnen te vallen. Vergankelijkheid, heet dat. Dat is in Japan echter geen synoniem voor somberheid. Het is gewoon een fact of life, de kleine kersenbloesem wordt beschouwd als de perfecte metafoor van alle facetten van het leven. Hij is bovendien niet alleen, maar samen met duizend andere aan een tak. De bloesems tuigen samen de boom op. Vele bloesems maken samen lente.

Dit jaar wordt afgeraden om samen Hanami te vieren. Om verspreiding van het coronavirus (COVID-19) in Japan te verkleinen, heeft de overheid landelijk een aantal maatregelen ingevoerd. Grote nu geplande publieke evenementen zijn grotendeels afgelast. Musea en publiekstrekkers als Tokyo Disneyland/DisneySea, Universal Studios Japan en het Ghibli Museum zijn gesloten. De noodtoestand is van kracht voor het noordereiland Hokkaido en het al dan niet doorgaan van de Olympische Zomerspelen en Paralympics staat onder druk. Alles is gereed, de stadions zijn alle ruim op tijd af, de logistiek is dik in orde, er is een bewonderenswaardige krachtsinspanning geleverd, maar het virus grijpt onverwachts en diep in op de samenleving.

In een eerder stadium werden alle kinderdagverblijven, scholen en universiteiten gesloten tot in elk geval medio april. April is in Japan een voor de hand liggende keuze, het schooljaar loopt niet van grote zomervakantie tot zomervakantie, maar volgt het ritme van de kersenbloesem.

Voorkomen is gemakkelijker dan genezen

Het schoonste land ter wereld en een van de allermeest gezonde ter wereld is behoorlijk geschokt. Japanners kennen dankzij een formidabele hygiëne en even formidabele eetgewoonten een hoge levensverwachting en zijn niet vaak ziek. Kinderen groeien op met de gedachte dat wanneer je iets gebruikt, je het vanzelfsprekend ook schoonmaakt. Op school is schoonmaak-corvee een normale en gezellige gewoonte. Prullenbakken in de open ruimte zijn afwezig en niet nodig, men neemt de eigen rommel gewoon mee naar huis. Mondkapjes zien we in Japan al jaren in het straatbeeld, het voornaamste doel is niet smetvrees, maar het voorkomen van het doorgeven van een eigen verkoudheid aan anderen. Japanners nemen hun dagelijks bad ’s avonds, spoelen eerst in de douche de mogelijk vieze dag weg, worden rozig en slapen beter. Ook de stofwisseling blijft met een avondbad beter functioneren. Zeep, ontsmettingsmiddelen, mondkapjes en een gezond dieet zullen ongetwijfeld helpen, maar blijken besmetting niet gegarandeerd te kunnen voorkomen. Samenkomsten van mensen, zoals hanami, reguleren of uitstellen lijkt dan ook op dit moment het beste plan.   

De Japanse economie krijgt een flinke dreun te verwerken. Het toerisme is nagenoeg tot stilstand gekomen. Ofschoon de Olympische Spelen een beroep doen op toeschouwers uit alle windstreken, zijn het toch vooral de Chinese en Koreaanse toeristen die het moeten laten afweten. Een groot aantal Japanners is in toenemende mate afhankelijk van met name de Chinese toeristenstroom. Restaurants zijn leeg, touringcarbedrijven rijden niet, de kimono-rentalshops in Kyoto liggen stil en de tempelstad ligt er verlaten bij. Vorig jaar bezochten bijna 32 miljoen toeristen Japan, dit jaar blijft de teller voorlopig steken tot onder het miljoen. De Olympische Spelen alleen al moeten 2,2 miljard dollar omzet binnen brengen, het is dus – ook al om economische redenen – vurig te hopen dat ze doorgang kunnen vinden. Premier Abe riep zaterdagavond overigens nogmaals op om vooral door te blijven gaan met de voorbereidingen van de Spelen. Dat heeft tactische redenen, de huidige economische politiek van het kabinet is zelfs naar hem vernoemd en Abenomics gedoopt. Maar is tegelijkertijd ook een teken van hoop. Een belofte als van een kersenbloesem, een belofte voor een heerlijke zomer.  

Rond de jaarwisseling schreven we over 108 wensen voor het Japanse nieuwe jaar tijdens het luiden van de donshō tempelklokken. Daar zat de wens voor de Olympische Spelen al tussen. We voegen er graag nog een toe, voor Japan en voor de hele wereld. Dat het virus met succes bestreden kan worden en uitdooft.

De kersenbloesem bloeit, en waarschijnlijk even prachtig als altijd. Op 17 maart zal Tokyo aan de roze beurt zijn. Hanami, ervan genieten en erbij stilstaan, kan overal, dat hoeft niet per se in een park, in nagenoeg elke straat, elke wijk of buurt zijn de kersenbomen te zien. Dit jaar kijken we alleen. Laten we afspreken dat we volgend jaar weer samen gaan.   

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *