De boeken van Haruki Murakami zijn al langer een internationaal succes, maar lezers wereldwijd ontdekken nu ook andere Japanse auteurs. Én omarmen deze, getuige het gestaag toenemende aantal titels dat naar het Engels en vaak ook Nederlands wordt vertaald. Maar met welke te beginnen? Ellen Beemsterboer, die haar blog Japan Dichtbij voortzet op Instagram, bespreekt een zestal aanraders, én twee non-fictieboeken door respectievelijk een Amerikaanse en Nederlandse auteur.
‘Before the Coffee gets Cold’
Toshikazu Kawaguchi
‘Are you listening?’ Kazu continued. ‘When you return to the past, you must drink the entire cup before the coffee goes cold.’
‘Uh. I don’t actually like coffee that much.’
Kazu opened her eyes wider and brought her face an inch or so from the tip of Fumiko’s nose.
‘This is the one rule you have to absolutely obey,’ she said in a low voice.
Omdat ik nooit zonder een boek de deur uitloop bij Waterstones, kocht ik Before the Coffee gets Cold, de debuutroman van Toshikazu Kawaguchi, gebaseerd op zijn gelijknamige toneelstuk. Inmiddels ook in het Nederlands als Voordat de koffie koud wordt verkrijgbaar.
Diep van binnen ben ik een sentimentele romanticus. En dat is misschien wel de reden waarom Before the Coffee gets Cold mij zo aanspreekt. Het is geen diepgaande literatuur, maar ik vond het heerlijk.
Stel je voor: Tokyo hartje zomer, heet, klam, het geluid van krekels. Ergens in een steegje zit in een souterrain een koffiehuis, een kissaten. Binnen is het rustig en heerlijk koel. De tijd lijkt er te hebben stilgestaan. Het is ook een heel bijzonder koffiehuis, want hier kun je terug in de tijd. Of vooruit, naar de toekomst (al is dat een stuk lastiger). Dit tijdreizen is wel aan een aantal regels gebonden, waarvan de belangrijkste zijn: 1) je kunt niets veranderen aan wat gebeurd is, het heden blijft zoals het is, en 2) je moet terug zijn voordat de koffie koud wordt.
In vier hoofdstukken lezen we hoe vier gasten een unieke reis door de tijd maken. Heb jij wel eens liefde door je vingers laten glippen en heb je spijt van wat je toen niet hebt gezegd? Zou je nog wel eens met je man willen praten, voordat Alzheimer ervoor zorgde dat hij je naam niet meer weet? Of misschien wil je nog wat zeggen tegen je zus, voordat ze overleed. Of je dochter opgegroeid zien, voordat jij overlijdt?
Dit boek gaat over verlies en spijt, over liefde en troost. En wat we misschien anders hadden gedaan, als het kon. Een fijne roman voor wie een klein hartje heeft.
Before the Coffee gets Cold
Toshikazu Kawaguchi
224 pagina’s
Picador, 2019
ISBN 9781529029581
Bol.com
‘Lentetuin’
Tomoka Shibasaki
“In Tokio trekken ze het ene na het andere gebouw op en verschijnen er steeds nieuwe winkels. Telkens als je iemand tegenkomt, klinkt het van: daar is het leuk en: dit komt eraan. Alles gaat zo snel, hè? Of toch niet. Dingen worden snel beter en traag slechter.”
In Setagaya, een populaire wijk van Tokio, is het flatgebouw View Palace Saeki III bestemd voor de sloop. De meeste huurders zijn al vertrokken. Taro kwam hier na zijn scheiding terecht en is een van de weinigen die er nog wonen. Hij maakt contact met een van de medebewoners, Nishi. Nishi is geobsedeerd door het huis waar ze op uitkijken, waar ooit een beroemd stel woonde die indertijd figureerde in het fotoboek Lentetuin; het boek in het boek. Zij wil kost wat kost het huis dat ze van het fotoboek kent van binnen zien, vooral de badkamer, en Taro wordt aangestoken door haar fixatie.
Lentetuin is een klein maar intrigerend verhaal. Het boek gaat over veel dingen, over de verstedelijkte wereld, gentrificatie, verandering en relaties, maar heeft geen groot plot. Het gevoel dat het bij mij oproept is vooral weemoed. Want de dingen, ze gaan voorbij en worden herinneringen.
Tomoka Shibasaki (Osaka, Japan 1973) won met deze roman de Akutagawaprijs, de meest prestigieuze literaire prijs van Japan. Vertaald door Luk van Haute.
Lentetuin
Tomoka Shibasaki
128 pagina’s
Picador, 2020
ISBN 9789490042172
Bol.com
‘People From My Neighbourhood’
Hiromi Kawakami
“Take a story and shrink it. Make it tiny, so small it can fit in the palm of your hand. Carry the story with you everywhere, let it sit with you while you eat, let it watch you while you sleep. Keep it safe, you never know when you might need it.”
People From My Neighbourhood werd vertaald door Ted Goossen. Een klein boekje, 121 pagina’s, met 36 korte verhaaltjes. Hoe meer je van deze micro-verhaaltjes leest, hoe vaker je de personages en hun onderlinge relaties gaat herkennen; ze wonen tenslotte allemaal in dezelfde buurt.
Maar denk niet dat je er verder veel logica zult vinden. Zoek je conventionele verhalen met een duidelijk begin, midden en einde? Dan is dit boekje misschien niet voor jou. Hou je van magisch realisme, mysterie, fantasy, komedie en intrige? Kijk je niet raar op van een hel speciaal voor mensen die gemeen doen tegen kippen, een opa met twee schaduwen, een flat waar alleen maar zes persoons huishoudens wonen, mensen die uit eieren komen en dagen zonder zwaartekracht? Dan zou je hier zomaar van kunnen genieten.
Ontsnap de realiteit van alledag en laat je verrassen en verbazen door deze verzameling van vreemde karakters en wonderlijke gebeurtenissen. Niet een boek om je eens lekker in vast te bijten, maar laat je elke keer een paar minuten meevoeren in een ongewone wereld.
De prachtige cover is gemaakt door modelmaker Karen Britcliffe.
People From My Neighbourhood
Hiromi Kawakami
121 pagina’s
Granta Books, 2021
ISBN 9781846276996
Bol.com
‘There’s No Such Thing as an Easy Job’
Kikuko Tsumura
“Really and truly, I didn’t care. At this moment in time, I wasn’t sure if I wanted to work at all. Were I be told there weren’t any jobs available, I’d probably just nod and quietly make my way back home.”
De 36-jarige hoofdpersoon in dit boek weet wat ze wil: een baan waarbij ze zo weinig mogelijk hoeft te doen; geen moeilijke stukken lezen, niks schrijven en eigenlijk het liefst zo min mogelijk nadenken. Na haar burn-out is ze weer bij haar ouders ingetrokken en met simpele baantjes probeert ze haar werkende leven op de rit te krijgen. Het boek is verdeeld in vijf hoofdstukken en in ieder hoofdstuk heeft ze een nieuwe, tijdelijke baan: het in de gaten houden van een verdachte in zijn eigen huis via bewakingsbeelden, scripts maken voor gesproken reclameberichten in een bus, hele korte tekstjes schrijven voor op de verpakking van rijstzoutjes, het ophangen van posters in een bepaalde wijk en surveilleren in een deel van een rustig park.
Al deze betrekkingen hebben, of krijgen, iets surrealistisch. Er gebeurt vrij weinig, maar er gebeurt altijd wel iets kleins wat een beetje wonderlijk is. Door de verhalen heen leer je vooral veel over de innerlijke belevingswereld van de hoofdpersoon en daarnaast trekt een bonte stoet aan bijzondere collega’s voorbij. En het mag duidelijk zijn dat deze baantjes ogenschijnlijk makkelijk lijken, maar dat uiteindelijk niet zijn.
Ik heb zelf altijd een wat lastige relatie gehad met werk. Tegenwoordig lijkt het wel alsof werk je passie moet zijn en als dat het niet is, dan moet je ernaar blijven zoeken. Dat kan onrustig maken. Maar wat is werk? Of eigenlijk: welke betekenis geef je aan werk, waar staat het voor?
Als je houdt van een rustig, contemplatief verhaal dat je helpt reflecteren op het werkende leven, dan is dit een boek voor jou.
In Japan heeft Kikuko Tsumura al grote literaire prijzen gewonnen. Dit is het eerste boek van haar dat vertaald is naar het Engels. Vertaald door Polly Barton.
There’s No Such Thing as an Easy Job
Kikuko Tsumura
416 pagina’s
Bloomsbury Publishing, 2021
ISBN 9781526622259
Bol.com
‘De Geheugenpolitie’
Yoko Ogawa
“Je hoeft je niet te verontschuldigen. Het is heel moeilijk om je dingen te herinneren die verdwenen zijn.” Hij schuift de lade van het parfum weer dicht en slaat zijn ogen neer. “Ik weet er alles van. Van de schoonheid van smaragd, en van de geur van parfum. Uit mijn geest verdwijnt niets.”
Op een anoniem eiland verdwijnen dingen. Boten, vogels, rozen… En na zo’n ‘uitwissing’ verdwijnen deze dingen ook uit de herinnering van de bewoners, alsof ze nooit bestaan hebben. De meesten zijn daar gelaten onder; zo is het leven nou eenmaal en wat je je niet herinnert, mis je ook niet. Maar bij een aantal werken deze uitwissingen niet, zij behouden hun herinneringen. En worden daarom genadeloos opgejaagd door de geheugenpolitie. Een naamloze romanschrijver helpt haar redacteur onderduiken, als duidelijk wordt dat hij gevaar loopt.
Het verhaal heeft geen kaders. Vragen als, waar ligt dit eiland, hoe gaan die uitwissingen in z’n werk, waarom gebeurt dit, wat gebeurt er met de mensen die worden opgepakt, worden niet beantwoord. Dit zorgt ervoor dat je alle ruimte krijgt er zelf betekenis aan te geven.
Het is daarom niet verwonderlijk dat dit boek, oorspronkelijk geschreven in 1994 maar pas in 2019 vertaald naar het Engels, een internationaal succes werd. Het universele verhaal past in iedere tijdgeest. Een heel bijzondere roman, dystopisch en poëtisch. Dikke aanrader voor de mijmeraars onder ons.
Vertaald door Luk Van Haute.
De Geheugenpolitie
Yoko Ogawa
224 pagina’s
Cossee, 2021
ISBN 9789059369450
Bol.com
‘The Bells of Old Tokyo’
Anna Sherman
“A small metal plaque on the tower read: ‘Shiba Kiridōshi. One of Edo’s Bells of Time’. (…) The bells tolled the hours, so the shogun’s city would know when to wake, when to sleep, when to work, when to eat. Beside the metal plaque was a map showing the sound range of each bell, a series of circles overlapping each other like raindrops in a still pool. Raindrops frozen at the moment they strike water.”
Anna Sherman gaat op zoek naar de klokken van het oude Edo die vroeger de tijd aangaven en gebruikt dit gegeven als kapstok voor haar ontdekkingsreis door het moderne Tokyo, de geschiedenis van de verschillende wijken, ontmoetingen met bijzondere mensen en een reflectie op de betekenis van tijd.
The Bells of Old Tokyo is geen roman, geen reisverslag en ook geen geschiedenisboek. Ik zou het omschrijven als een kruising tussen de memoires van een expat over haar tijd in Tokyo, een geschiedschrijving van deze stad, en een poëtische verhandeling over tijd. Een buitengewoon boek, dat verschillende genres samenbrengt.
Het is een doorwrocht werk ook; ongeveer een derde van het boek bestaat uit notities en de bibliografie. Niet overslaan want zeker de moeite waard; een schat aan informatie en zeer inspirerend.
Voor iedereen met belangstelling voor de culturele historie van Japan en die met veel plezier in de wijken van Tokyo heeft rondgeslenterd of dat graag zou willen. Minder geschikt voor mensen die van fictie en focus houden.
The Bells of Old Tokyo
Anna Sherman
224 pagina’s
Picador, 2020
ISBN 9781250206428
Bol.com
‘Kitchen’ en ‘Moonlight Shadow’
Banana Yoshimoto
“Truly happy memories always live on, shining. Over time, one by one, they come back to life.” (‘Kitchen’)
“I’ll never be able to be here again. As the minutes slide by, I move on. The flow of time is something I cannot stop. I haven’t a choice. I go. One caravan has stopped, another starts up. There are people I have yet to meet, others I’ll never see again. People who are gone before you know it, people who are just passing through.” (‘Moonlight Shadow’)
Dit boek vond ik laatst in de kringloop. Het stond niet echt op m’n verlanglijstje, maar als het zich dan voor twee euro zo aandient, gaat het mee natuurlijk.
Het boek bestaat uit twee novellen, Kitchen en Moonlight Shadow en is het debuut van Banana Yoshimoto (Mahoko Yoshimoto) dat in 1988 verscheen. In beide verhalen rouwt een jonge vrouw over de dood van een geliefde. We volgen de vrouwen in de periode van verwerking waarin een transformatie plaatsvindt van diep verdriet naar acceptatie dat ook dit bij het leven hoort. We moeten door mensen, het leven wacht niet en we zijn hier maar kort.
Twee prachtige, contemplatieve verhalen over liefde, dood en de schoonheid van het leven. Vooral het magisch realistische Moonlight Shadow maakte indruk; het is dat ik in de trein zat, anders had ik keihard gejankt bij de laatste pagina’s. Ik noem dat een aanrader.
Uitgeverij Das Mag brengt een nieuwe vertaling van Kitchen in het Nederlands, dus gaat dat lezen.
Kitchen
Banana Yoshimoto
201 pagina’s
Das Mag, 2022
ISBN 9789493248441
Dasmag.nl
‘Deze autist ging naar Japan – en wat er toen gebeurde zal je verbazen’
Bianca Toeps
“Want wat ik van dit avontuur leerde, is dat niks zeker is, maar dat je moet blijven zwemmen alsof alles doorgaat. Just keep swimming, aldus Dory.”
Dit boek gaat over de autistische Bianca Toeps die – tijdens de pandemie – besluit om naar Japan te verhuizen. Is het inspiratieporno? Is het een verzameling Japan-observaties? Of is het gewoon een lekker lange aflevering van ‘Ik vertrek’? Toeps laat de keuze aan de lezer en daar moet je van houden, van een boek dat niet heel duidelijk gekaderd is.
Ik kies trouwens voor de laatste twee opties. ‘Ik vertrek’, gelardeerd met rake observaties over Japan die een stuk minder plat zijn dan wat we gewend zijn te zien en te horen. Als Japan-liefhebber vind ik dit een heerlijk boek, dat makkelijk wegleest en doet verlangen naar Japan. Maar ook een beetje doet huiveren voor alles wat komt kijken bij zo’n verhuizing (die bureaucratie!). Ik moet er zelf echt niet aan denken – ik stel een verbouwing van m’n badkamer inmiddels al 10 jaar uit vanwege ‘het gedoe’ – en vind het daarom razendknap hoe Bianca hier zich doorheen heeft weten te slaan. Toch nog een beetje inspiratieporno dus.
Ook even speciale aandacht voor het prachtige artwork van de omslag door ANO Studio.
Deze autist ging naar Japan
Bianca Toeps
208 pagina’s
Blossom Books Bold, 2023
ISBN 9789463494700
Bol.com
Wat fijn, deze leestips. Japan heeft meer te bieden dan enkel Murakami. Ik heb nog een aanrader voor je (en voor iedereen die in gedachten wil ronddwalen in Japan of kattenliefhebber is).
‘Reisverslag van een kat’ van Hiro Arikawa. Vertaald door Sander Schoen.