Geen specialisten, maar generalisten

Van maart tot en met juni 2013 heb ik als onderdeel van mijn masteropleiding East Asian Studies stage gelopen bij de Dejima Restoration Office van Nagasaki City Hall. Ik wilde op deze manier graag meer te weten komen over het Japanse bedrijfsleven en zelf ervaren hoe het is om werknemer te zijn in Japan. Ik stelde een tekort aan specialisten vast.

Wat me het meest is opgevallen gedurende mijn tijd als intern was niet de verplichte nomikai na het werk, en ook niet de strenge hiërarchie op kantoor of de lange werktijden. Het was het feit dat niemand van de werknemers met wie ik tijdens mijn stage op kantoor heb gezeten daar langer dan drie jaar gewerkt had. Ja, de Dejima Restoration Office bestaat een stuk langer dan drie jaar en nee, de Dejima Restoration Office is geen office from hell waar mensen na twee jaar gillend wegrennen. Wat was er dan wel aan de hand?

De reden is dat het bij Japanse organisaties gebruikelijk is dat werknemers elke drie jaar wisselen van afdeling binnen de organisatie. Het kantoor waar ik werkte is onderdeel van de cultuurafdeling van Nagasaki City Hall. Over een paar jaar zullen al mijn ex-collega’s opnieuw verspreid zijn over de verschillende kantoren die onder deze afdeling vallen. Ieder jaar is er een bijeenkomst waarbij het afdelingshoofd aankondigt welke werknemers naar welk kantoor overgeplaatst zullen worden.

De kansougeikai (“welkom-en-vaarwelbijeenkomst”) van de cultuurafdeling van Nagasaki City Hall. De persoon links roept om wie naar welk kantoor overgeplaatst zal worden. Deze personen gaan vervolgens naar het podium om hun nieuwe collega’s te begroeten en hun oude collega’s vaarwel te zeggen. Rechts op het podium staan Lieke van Vroonhoven en ik, de eerste Nederlandse werknemers van Nagasaki City Hall. Foto 2013, J. Mamitsuka.

Waarom doen bedrijven dit? Ik heb het aan vertegenwoordigers van drie verschillende Japanse organisaties gevraagd en het antwoord was steeds hetzelfde: “Om fraude te voorkomen willen we generalisten, geen specialisten”. De redenering is dat werknemers die jarenlang op dezelfde post actief zijn op een gegeven moment te veel van een bepaald onderwerp af weten en dan eerder geneigd zijn fraude te plegen omdat ze minder door anderen te controleren zijn. “Als iedereen steeds doorwisselt kan niemand zich op die manier een machtspositie verwerven”.

Het overplaatsen van werknemers naar andere afdelingen is gebonden aan restricties en er wordt van tevoren gekeken of de werknemer geschikt is voor zijn of haar volgende post. Zo zal het volgens een vertegenwoordiger van het bedrijf Nagasaki Bus nooit gebeuren dat iemand die accountancy heeft gestudeerd en zich met financiën bezighoudt naar de reclameafdeling of de marketingafdeling wordt gestuurd en andersom. Daarnaast kunnen werknemers tot op zekere hoogte invloed uitoefenen op hun overplaatsing. Ze kunnen niet weigeren, maar bijvoorbeeld wel van tevoren aan hun baas een voorkeur uitspreken voor een bepaalde post. Deze maatregelen zorgen er voor dat het doorwisselingsproces niet tot chaos en ontevredenheid leidt.

Toch vraag ik me af: is fraude dan zo’n groot probleem in Japan dat een dergelijk systeem nodig is? Het grote aantal Japanse organisaties dat op zoek is naar generalisten doet vermoeden van wel, maar ik heb er mijn twijfels over. Mij lijkt dat fraudegerelateerde schade in het niet valt bij de winst die te behalen valt door het inzetten van efficiënte specialisten.

2 gedachten over “Geen specialisten, maar generalisten

  1. Ik heb ook het idee dat ze dit doen om werknemers met allerlei kanten van het bedrijf kennis te laten maken. Persoonlijk heb ik de indruk dat het namelijk vooral de jonge(re) werknemers zijn die ieder jaar/ iedere paar jaar verplaatst worden, waarna ze uiteindelijk ergens bij een afdeling blijven hangen.

    • Het voorkomen van fraude zal inderdaad vast niet de enige reden zijn dat er zo veel overgeplaatst wordt. Ik denk dat het bijvoorbeeld voor de persoonlijke ontwikkeling van werknemers ook wel goed kan zijn om af en toe eens wat anders te doen. Sommigen die zich op hun gemak voelen op een bepaalde afdeling zullen daar blijven plakken. 20 jaar later (tijdens hun midlife crisis?) als ze het werk beu zijn komen ze er dan achter dat ze eigenlijk niks anders kunnen. Zulke situaties kun je voorkomen met een verplicht doorwisselsysteem.
      Op die manier kun je denk ik nog wel meer redenen verzinnen, maar het viel mij op dat telkens fraude direct genoemd werd toen ik in Japan om uitleg vroeg.

Reacties zijn gesloten.