Noem het gerust het wonder van Netflix: series en films van over de hele wereld, slechts enkele swipes of klikken van ons verwijderd. In die almaar grotere mediabibliotheek is ook een aantal Japanse films en met name series te zien. Nederland is een echt ‘romcom’-land, maar wat vindt de Japanse kijker interessant? Tijd om er eens in te duiken.
De huidige ‘terebi dorama’, de Japanse uitspraak van het Engelse ‘television drama’, kennen hun oorsprong in de jaren ’80. In Amerika deden uit het leven gegrepen verhalen het erg goed bij kijkers – dat wilden de Japanners ook. Deze zogenoemde ‘trendy’ dorama’s begonnen redelijk braaf wat betreft thematiek. Japan had er economisch zeer succesvolle decennia op zitten, en misstanden zaten bij het publiek niet voor in het hoofd. Maar in de jaren ’90 veranderde dit – de financiële zeepbel spatte uiteen, met alle sociaal-economische gevolgen van dien. De trendy drama’s speelden daarop in met meer volwassen thema’s: van misbruik en geweld, tot woningnood en werkeloosheid. Drama’s zijn nadrukkelijk niet alleen ter vermaak, maar bevatten ook lering.
Maar let wel: hoewel sociaal veel meer geëngageerd, moeten dramaseries tegelijkertijd natuurlijk ook wel een beetje verteerbaar blijven. (On)verholen maatschappijkritiek, zoals regisseur Hirokazu Kore-eda die in veel van zijn films levert, blijft meestal uit. Hoe groot de problemen ook, door de bank genomen loopt het met de hoofdpersonen van trendy drama’s goed af. Meestal is er binnen elke losse aflevering wel iets van catharsis: een personage maakt een fout, wordt geconfronteerd met de gevolgen, en lost het vervolgens zelf op. Japanse televisieschrijvers sturen hun kijkers blijkbaar niet graag met een rotgevoel naar bed.
Historische Japanse televisieseries
Evengoed kan het niet altijd maatschappelijk engagement zijn wat de klok slaat. Daarom produceert de Japanse televisie ook zogeheten jidai geki, ‘historische drama’s’. Deze spelen zich meestal af vóór het begin van de twintigste eeuw, en zijn er in allerlei soorten en maten. Neem bijvoorbeeld de prestigieuze taiga-drama’s (letterlijk: de ‘grote rivier (van tijd)’: deze zijn nog het best te vergelijken met BBC-kostuumdrama’s als War & Peace of Wolf Hall: serieuze televisie over grote onderwerpen. In Japan zijn dat bijvoorbeeld Saka no Ue no Kumo, over de Meiji-revolutie, of Tokugawa Ieyasu, over de beroemde shōgun.
Interessante, maar ook zware kost – soms heb je als kijker meer zin in Downton Abbey. Gelukkig zijn er ook in Japan laagdrempeligere alternatieven, slices-of-life, voortkabbelend qua plot, die zich afspelen in Edo (het huidige Tokyo), compleet met alle kimono, chommage (haarknotten) en geta (slippers) die daarbij horen. Wie houdt van samurai en ninja, komt aan zijn trekken met het subgenre ‘chanbara’ (kort voor ‘chanchanbarabara’, het geluid van kletterende zwaarden).
Strakke uitzendschema’s
In Nederland is het momenteel komkommertijd – zowel publieke als commerciële kijkers worden van eind mei tot begin september getrakteerd op eindeloze herhalingen. Niets daarvan in Japan: dramaseries worden uiterst strak ingepland. Grote zenders als FujiTV, NHK en TBS presenteren elk kwartaal meerdere producties, zodat je als kijker eigenlijk nooit verstoken bent van ‘doramatiek’.
Meestal is er op elk net minstens één renzoku, ‘serie’, die wekelijks wordt uitgezonden. Deze zijn, inclusief reclameblokken, meestal één uur lang. Dan zijn er nog tanpatsu, ‘eenmalige afleveringen’, vergelijkbaar met films die speciaal voor televisie worden gemaakt. Ze duren vaak langer dan een uur en volgen soms ook op een renzoku – mocht de laatste aflevering daarvoor ruimte hebben overgelaten. En wie geen zin heeft in ontbijtnieuws, begint de dag met een asadora, ‘ochtenddrama’: deze lichtvoetige series worden dagelijks uitgezonden en afleveringen zijn meestal 15 á 20 minuten lang.
Sterk aangezet
Belangrijke vraag: zijn dorama’s voor een niet-Japans publiek ook genietbaar? Dat hangt voor een groot deel af van je persoonlijke smaak. Waar de ene kijker meer neigt naar Scandi-noir, vindt een ander Spaanstalige telenovela’s mogelijk erg ontspannend. In die zin bevinden veel dorama’s zich meer aan die kant van het spectrum: spel en script zijn nogal sterk aangezet, en in het overgrote deel van de gevallen loopt het goed af. Tegelijkertijd is er een grote keuze aan onderwerpen: sommige series draaien om renai, ‘romantiek’, maar er zijn ook rechtbankdrama’s, politie- en ziekenhuisseries, en seishun (letterlijk: ‘blauwe lente’) high school-drama’s. Hana Yori Dango is één van de meest legendarische voorbeelden (en een persoonlijke favoriet, daarom ook gekozen als header-afbeelding boven dit artikel).
Er verschijnt elk jaar zoveel dat het lastig is om een lijstje met aanraders te maken. Wie graag wil weten wat er allemaal verschijnt, kan terecht op DramaWiki – al zijn de nieuwste series vrij lastig legaal te bekijken. De beste optie is dan ook om op Netflix te zoeken op ‘Japan’: daar vind je onder meer coming-of-age-drama Atelier – hier eerder warm aanbevolen – en high school-drama Switched. Voor de liefhebbers van slice-of-life (en eten!) zijn Midnight Diner: Tokyo Stories en Samurai Gourmet interessante opties.
9 juni 2021