Takarazuka is een forenzenstad grenzend aan Kobe, maar noem de naam ergens in Japan en het staat gelijk aan de Takarazuka Revue. Je kan het vergelijken met het kabukitheater, maar dan alleen met actrices, en in een modern jasje – of rokkostuum. In dit eerste deel van een tweeluik over Takarazuka schets ik kort de de ontstaangeschiedenis van deze theatervorm. Ook ga ik in op de opleiding tot actrice in de Revue en bespreek ik de fancultuur die rondom deze theatervorm ontstaan is.

De oprichter van de Hankyu-spoorwegmaatschappij, Ichizou Kobayashi (1873-1957) was niet alleen een zakenman en politicus, hij spande zich ook in om ‘moderniteit’ te verspreiden. Aangezien de nieuwe Hankyu-lijn met als eindpunt Takarazuka niet zo goed liep, besloot hij, geïnspireerd door zowel kabuki als Westerse opera, hier in 1914 zijn eigen operagezelschap op te richten. Dit zou enkel bestaan uit meisjes, en wanneer zij de Takarazuka Shoujo Kageki (Takarazuka Meisjes Opera) verlieten, hadden zij niet alleen leren dansen en zingen, maar waren zij ook perfecte huisvrouwen.

De leerlingen van de Takarazuka Music School dragen tijdens de ceremonie die hen volwaardig actrice van de Revue maakt een donkergroene hakama.

Tegenwoordig word je in elke Hankyu-trein in Osaka vanaf kleurrijke posters aangestaard door de actrices van de Takarazuka Revue: in rokkostuum, in extravagant Frans achttiende-eeuws kostuum, of in kimono met twee zwaarden op de heup. Hankyu bezit twee grote theaters: het Takarazuka Grand Theatre in Takarazuka en het Tokyo Takarazuka Theatre. Hier worden bijna elke dag shows gegeven door één van de vijf theatergroepen die de Revue rijk is. Iedere nieuwe actrice heeft eerst een tweejarige dans- en zangopleiding gevolgd aan de notoir strenge Takarazuka Music School.

Na voltooiing van de opleiding stopt het leerproces niet: een hiërarchisch systeem zorgt ervoor dat de kennis van typisch Takarazuka-acteerwerk overgedragen wordt. Het acteren bestaat in beginsel uit het uitbeelden van gestileerde versies van mannen- en vrouwenrollen. De otokoyaku (‘mannenrolspeler’) is een androgyne en vaak dandy-achtige verschijning. Makiko Yamanashi (A history of the Takarazuka Revue since 1914) noemt het aangenomen gender een ‘kostuum’ met een gecodeerde esthetiek. Niet alleen make-up en kleding helpen bij het creëren van dit beeld, ook de juiste manier van bewegen en stemgebruik vormen een object van jarenlange studie. Voor de musumeyaku (letterlijk ‘dochterrolspeler’) geldt eveneens dat zij in hun optreden door middel van make-up, stemgebruik en manier van bewegen de rol van ‘vrouw’ aannemen. Een andere bijzonderheid, naast crossdressing, is dat in het merendeel van de musicals blanke Westerse mannen en vrouwen worden neergezet, meestal in een historisch Europa dat ook voor ons sprookjesachtig aan doet.

Poster van De Roos van Versailles – Fersen, 2013

Elk van de vijf groepen (Hanagumi, Tsukigumi, Yukigumi, Hoshigumi en Soragumi, respectievelijk ‘Bloem’, ‘Maan’, ‘Sneeuw’, ‘Ster’ en ‘Cosmos’) vormt een hiërarchisch geheel. De otokoyaku-topster en de musumeyaku-topster van een groep krijgen altijd de hoofdrol. Takarazuka is vooral geliefd bij vrouwen, waarvan sommigen hartstochtelijk hun favoriete sterren aanmoedigen. De band die fans voelen met de actrices is essentieel voor het topster-systeem en men kan lid worden van fanclubs, de Takarazuka-magazines lezen over de nieuwste shows, repetities, mode en hobby’s, of trouw de wacht houden bij de artiestenuitgang van het theater. Populariteit is de belangrijkste factor voor bevordering. Otokoyaku kleden zich ook in het dagelijks leven ‘mannelijk’ en musumeyaku kleden zichdoorgaans meisjesachtig. De actrices hebben allemaal een pseudoniem. Zodoende ontstaat er een gelaagdheid in hun optreden: de fans zien niet alleen Hans Axel von Fersen (uit De Roos van Versailles), maar tegelijkertijd zien zij hun favoriete ster Sou Kazuho, bekend onder haar koosnaam Eritan.

In het tweede deel zal ik dieper ingaan op de karakteristieken van het fysieke theater en de inhoud van de voorstellingen.