De kwaliteit van Kōfu

Ze hebben het daar niet gemakkelijk, de bevolking vergrijst in rap tempo en er valt niet genoeg sneeuw meer om de belangrijkste bron van toerisme, de skipiste, open te houden. Zitten ze bij de pakken neer? Neen hoor, er worden slimme oplossingen bedacht om kwaliteit van leven te blijven realiseren.

Kōfu is een verzameling kernen in Tottori, de minst bevolkte prefectuur van het eiland Honshu op Japan. In een groot uitgestrekt bergachtig gebied wonen nog ongeveer 2500 mensen. Het merendeel daarvan is de 65 al lang geleden gepasseerd. Japan staat immers bovenaan de lijst van landen waar de vergrijzing hard toeslaat: ongeveer 36 miljoen Japanners zullen dit jaar 65 jaar of ouder zijn. Dat komt neer op bijna 30 procent van de totale bevolking van 124 miljoen inwoners.

Vorig jaar daalde de Japanse bevolking met meer dan een half miljoen mensen ten opzichte van 2022. Dat heeft grote gevolgen, de toename van het aantal ouderen leidt tot hoge medische en sociale kosten, deels omdat de beroepsbevolking krimpt. (Overigens leverden vorig jaar nog steeds ruim 9 miljoen 65-plussers een waardevolle bijdrage in een vorm van werk. Zij vertegenwoordigen samen één op de zeven mensen van de beroepsbevolking.)

Dit Kōfu (er zijn er meer) ligt in het Daisen Oki national park, dat gedomineerd wordt door een zusje van de Fuji: Mount Daisen. Het dorp heeft een tweetal stuwen, waarbij de waterkracht van de ene zorgt voor elektriciteit en de andere een reservoir is voor drinkwater en voor de bevloeiing van de rijstvelden. Kōfu is adembenemend mooi, door de rijstvelden spiegelend schilderachtig en kan zich meten met toeristisch veel bekendere plaatsen als “Mononokedorp” Shirakawa of Magome en Tsumago aan de Nakasendo. Kōfu ligt echter oneindig ver weg van Tokyo en wordt door toeristen in binnen- en buitenland overgeslagen. En ook door de sneeuw, dat helpt niet. Ten gevolge van klimaatverandering valt er steeds minder om de skipistes open te kunnen houden. Een belangrijke bron van inkomsten valt daarmee weg.

De bevolking neemt zoals overal in Japan af en ook in Kōfu worden huizen verlaten, het aantal akiya neemt toe. Als gevolg daarvan staan ook de gemeenschappelijke openbare voorzieningen onder druk, ziekenhuizen sluiten, scholen staan leeg. De inwoners van Kōfu weten deze voorzieningen niet meer als vanzelfsprekend nabij, maar moeten reizen naar de grote stad. In dit geval is dat Yonago.

Scholieren zijn na het primair onderwijs aangewezen op de trein die hen heen en weer moet brengen naar de Highschool en wie naar het ziekenhuis moet vraagt een betrokken buur met auto of neemt de bus of taxi. Ook degenen die nog werken moeten dat met name in Yonago doen. Ofschoon Kōfu opbeurt van de rijstvelden, levert het verbouwen van rijst niet genoeg op om van te kunnen leven. Telers hebben dan ook nagenoeg allemaal een tweede baan. Jongeren vertrekken naar de grote stad waar meer kansen zijn op werk.

U-bocht

Kōfu wordt bevolkt door ouderen. Achterblijvers, maar ook door terugkomers. In Japan spreekt men over de U-bocht: Na je werkzame leven terugkeren naar je furusato, je geboortegrond. Dat is een onweerstaanbaar verlangen en veel oud-inwoners keren dan ook terug. Het moet echter wel te doen zijn en blijven.

Een van de kansen om dit te laten slagen is gelegen in het feit dat Kōfu uit kleine kernen bestaat: Huizen staan dicht op en bij elkaar te midden van de uitgestrekte rijstvelden. Niet voor niets, families hielpen elkaar al eeuwenlang bij het planten en oogsten van de rijst, men deelde en onderhield gezamenlijk voorzieningen. Sámenleving zou beslist een door Japan bedacht woord kunnen zijn. Ter vergelijking: in de Noordoostpolder hier zijn de velden ook uitgestrekt, maar staan de boerderijen ver van elkaar af. Wie de buurman even nodig heeft, zal de trekker of de telefoon moeten pakken. De traditionele kernen bieden ook vandaag een mogelijkheid tot sociale cohesie. Men kan terugvallen op elkaar als dat nodig is. Concerns zijn voor iedereen zichtbaar en men kan volstaan met één bushalte die voor eenieder bereikbaar is.

Het wonen in kernen is zeker voor ouderen een kans om betrokken te blijven op elkaar. Maar er worden nog meer initiatieven in Kōfu ontplooid om de kwaliteit van leven hoog te houden. Er zijn minstens drie verbinders dagelijks bezig met uitstekende voorbeelden.

De winkelier

De supermarkt in Kōfu is niet voor iedereen bereikbaar. Kōfu is uitgestrekt, maar bovendien kan een deel van Kofunaren de benen niet meer strekken. De eigenaar van de supermarkt vindt elke klant belangrijk. Hij laat de winkel over aan zijn personeel, maar laadt een deel van zijn aanbod in een minibus. Hij rijdt zelf met dit tot winkel verbouwde busje naar alle afgelegen hoekjes van het dorp, zet de luiken open en biedt de bewoners een winkel op de stoep. Wie in Nederland slecht ter been is zou vandaag Albert’s bezorgservice kunnen bellen, het charmante van dit initiatief in Kōfu is echter dat de winkelier al zijn klanten kent, weet wat ze vermoedelijk voor levensonderhoud nodig hebben, en vooral tijd voor ze neemt en een oogje in het sociale en medische zeil houdt. Het lijkt niet echt rendabel om voor een paar moten vis de berg op en af te rijden, maar het is in ieder geval hartverwarmend om te ervaren dat de winkelier zijn klant de gelegenheid biedt zelf keuzes te blijven maken uit het aanbod. De winkelier is een verbinder.

De buseigenaar

Kōfu beschikt over een particuliere busonderneming die inwoners van en naar Yonago vervoert. De eigenaar van de busdienst exploiteert ook een aantal taxi’s. In gevallen van nood neemt de man de taxi en brengt ook de allerslechtst ter been zijnde naar een bestemming. Gimu heet dat en kan worden vertaald als burgerplicht. Vanzelfsprekend en om niet. Hij schiet zonder aarzeling onder zijn eigen duiven. De buseigenaar is een verbinder.  

De burgemeester

Bruisend van energie, inspirerend om zijn initiatieven en zorg weet Kofu zich verbonden door haar burgemeester. De man is Kofu’s grootste ambassadeur. In woord en in daad, hij weet overheidssubsidies aan te boren en te benutten om in alle kernen wijkcentra in te richten, weet leegstaande schoolgebouwen van een nieuwe functie te voorzien als ateliers voor startups van buitenaf en kleine bedrijvigheid. Een nieuw centraal schoolgebouw is daarentegen voorzien van alle moderne faciliteiten waar leerkrachten hier en in Tokyo alleen maar van kunnen dromen. De E73 van Okayama naar Yonago komt door Kōfu. Er is langs deze snelweg dan ook een Michi-no Eki te vinden, waar inwoners hun boodschappen kunnen doen, maar vooral ook hun eigen regionale verse producten kunnen aanbieden. De daikon daar zijn prachtig. De burgemeester krijgt het voor elkaar. Deze burgemeester is deelnemer en een verbinder.

Verbinding

Japan is een gidsland, naar verwachting kampt Nederland binnen 20 jaar ook met een enorme vergrijzing en ofschoon skiën hier al sinds de ijstijd niet meer kan, zien we toch steeds vaker campings lang de uiterwaarden ontruimen omdat het water steeds hoger komt dan vroeger. Wij wonen liever niet dicht op elkaar en hebben zelfs de plekken waar dat wel gewoon was gesloten. Je lost het echter niet op in je eentje. Er zijn verbinders nodig voor kwaliteit van leven.

Voor een onderhoudend en inspirererend betoog verwijzen we graag naar deze recente videoblog op Youtube. Dit liefdevolle inkijkje in het wel en wee van Kōfu wordt ons gegund door Greg Lam van Life Where I’m From.

Het YouTube-kanaal Life Where I’m From startte al in 2015. Het kanaal wordt gemaakt door de Canadees Greg Lam, die in Tokyo woont met zijn Japanse vrouw en 2 kinderen. En zijn schoonzus Akko. Zij gaat steevast mee op zijn reizen en onderzoeken en weet charmant deuren te openen die voor anderen veelal gesloten blijven. De dialoog tussen de ondanks zijn jarenlange wonen in Japan Greg en de er geboren en getogen Akko is een van de aantrekkelijkheden van dit kanaal. Zij informeren elkaar op respectvolle en humoristische wijze en geven weer hoe Japan vaak verschilt van andere culturen. Het kanaal Life Where I’m From biedt interessant en leerzaam inzicht in de alledaagse, bijzondere gebeurtenissen en unieke Japanse aspecten van het leven in Japan. Er zijn meer van dit soort kanalen op Youtube te vinden, maar Greg en Akko laten Japan – in het Engels – ook van alle kanten zien. Een aanrader.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *