Tom is hoofdredacteur van Katern: Japan. Hij studeerde Talen en Culturen van Japan en Journalistiek én Nieuwe Media. Geïnteresseerd in de moderne geschiedenis van Japan, maar leeft niet alleen in het verleden: ook hedendaags Japan interesseert hem zeer.
Er zullen weinig mensen zijn die Hello Kitty niet kennen: het anime-personage is één van Japans meest beroemde exportproducten. Het kattenmeisje siert wereldwijd broodtrommels, eetstokjes, rugzakken, kleding, en ga zo maar door. Sanrio, het bedrijf achter Hello Kitty, lanceerde al meerdere personages in de hoop dit succes te herhalen. Met het nieuwste personage Aggretsuko heeft Sanrio vermoedelijk een nieuwe monsterhit in handen.Lees verder →
In het eerste deel kwam aan bod hoe Star Wars wat betreft verhaal en cinematografie enorm is beïnvloed door het werk van de Japanse regisseur Akira Kurosawa. Maar daar houdt de Japanse invloed niet op: ook uiterlijk ontleent de serie een hoop aan de Japanse esthetiek.Lees verder →
Op Oudejaarsavond houden we ons in Nederland vooral bezig met oliebollen, de zoveelste eindejaarsconference of een ander in Nederland belangrijk televisiespektakel. In Japan zal de hele natie aan de buis gekluisterd zijn voor de Kohaku Uta Gassen. Tijdens dit wervelende, avondvullende songfestival maken afwisselend fonkelnieuwe groepen, heel oude Enka en gevestigde artiesten hun opwachting.Lees verder →
Vaak wordt ons gevraagd of het voor een vakantie naar Japan nodig is om ook de taal te spreken. Hoewel dat de ervaring ontegenzeggelijk nog beter maakt, is het zeker in Tokyo geen vereiste: met de Olympische Zomerspelen over iets meer dan drieënhalf jaar op de agenda wordt de Japanse hoofdstad in rap tempo toeristen-proof gemaakt met slimme symbolen.Lees verder →
Star Wars is een inmiddels wereldwijd fenomeen, maar op de VS na is de gekte nergens zo groot als bij de release van een nieuw deel van Star Wars in Japan. Er rijden bijvoorbeeld speciale Star Wars-bussen, er is een Engels-Japans Star Wars-woordenboek en mobiele aanbieder SoftBank komt met smartphones in Star Wars-stijl. Nu heeft Japan sinds de Tweede Wereldoorlog veel Amerikaanse culturele uitingen overgenomen (bijvoorbeeld ook Kerstmis en Halloween), maar Star Wars is anders: deze Amerikaanse vinding werd in belangrijke mate door Japanse cultuur beïnvloed. In dit eerste deel: hoe de Japanse regisseur Akira Kurosawa van grote invloed was op Star Wars.Lees verder →
Hoewel de hoofdrol tijdens het bescheiden Apple-event van 27 oktober was weggelegd voor nieuwe laptops, viel ook een andere slide in de presentatie op: vanaf nu is het in Apple’s kaarten-app mogelijk de dienstregeling van het Japanse openbaar vervoer te raadplegen. Dat klinkt wellicht als een voetnoot, maar de Japanse markt is inmiddels erg belangrijk voor de Amerikaanse technologiegigant – al kende de iPhone er een stroeve start.Lees verder →
Wie ooit Japan bezocht, zal opgevallen zijn dat aan vrijwel elke tas, telefoon, jas of rits wel een hangertje bevestigd is. Nu is er in de Japanse popcultuur geen tekort aan kleurrijke figuurtjes die zich daar uitstekend voor lenen, maar de Japanse liefde voor sleutelhangers is ouder dan anime.Lees verder →
Haruki Murakami is één van de meest beroemde schrijvers ter wereld en wordt al jarenlang als kanshebber genoemd, maar grijpt – onbegrijpelijk – telkens mis. En ook dit jaar gaat de Nobelprijs voor Literatuur aan zijn neus voorbij. Ene Bob Dylan gaat hem voor.
Slechts twee Japanse schrijvers wonnen de prijs eerder: Yasunari Kawabata (1968) en Kenzaburo Oe (1994). Kawabata won de prijs voor “zijn verhalend meesterschap, dat met grote gevoeligheid de essentie van de Japanse geest uitdrukt”. Oe kreeg de prijs toegekend omdat hij “met poëtische kracht een fantasiewereld schept waarin leven en mythe verdicht worden tot een schokkend beeld van de huidige menselijke situatie.”
Murakami doet niet voor hen onder: hij schrijft veelal vanuit de eerste persoon en volgt daarmee de Japanse literaire traditie. Tegelijkertijd breekt hij daar weer mee door zijn personages vaak te isoleren, want in Japanse literatuur speelt familie vaak een belangrijke rol. Murakami is in de meeste van zijn boeken een magisch-realist: zijn personages komen in buitengewone situaties terecht, maar reageren daar nauwelijks op. Verder laat hij vaak zijn liefde voor westerse muziek blijken, gecombineerd met autobiografische elementen: zo bezit het hoofdpersonage in South of the Border, East of the Sun een jazzclub.
Haruki Murakami werd in 1949 in Kyoto geboren als zoon van een boeddhistisch priester en lerares, die beiden Japanse literatuur onderwezen. In tegenstelling tot zijn vader en moeder en veel leeftijdsgenoten had Murakami echter meer interesse in Amerikaanse literatuur. Hoewel hij met zulke ouders wel schrijver móest worden, bewandelde Murakami eerst andere carrièrepaden. Hij volgde een opleiding toneel aan de Waseda-universiteit in Tokyo, en runde van 1974 tot 1981 een jazzbar met zijn vrouw in de Japanse hoofdstad. Zijn eerste boek, Hear the Wind Sing, verscheen pas in 1979. Murakami was toen al 30 jaar oud. Hij gaf later ook te kennen voor die tijd “niets te hebben geschreven” en zei dat hij “een gewoon persoon was, die een jazzclub runde en verder niets maakte.”
Het boek werd echter goed ontvangen, wat hem ertoe zette om verder te schrijven. Met de vervolgen Pinball, 1973 (1980) en A Wild Sheep Chase (1982) vervolmaakte hij de zogenoemde Trilogie van de Rat. Echter wordt het derde boek in het Westen vaak als zijn eerste beschouwd, vooral omdat Murakami zijn eerste twee boeken als “onvolwassen” ziet.
Nationale – en internationale – bekendheid volgden enkele boeken later in 1987, toen Norwegian Wood verscheen. Het boek, dat draait rondom de thema’s verlies en seksualiteit, sloeg met name aan onder jongeren. In één klap stond Murakami in de schijnwerpers, iets waar hij maar moeilijk aan kon wennen. Korte tijd later verliet hij Japan, reisde door Europa en kwam uiteindelijk in de Verenigde Staten terecht, waar hij aan de universiteiten van Princeton, Tuft en Harvard literatuur onderwees.
Murakami’s westerse schrijfstijl is één van de redenen is dat zijn werk ook in het buitenland zo populair is geworden. In Nederland wordt zijn werk zo goed verkocht, dat vertalingen van zijn nieuwste boeken eerder in onze taal dan in het Engels verschijnen. Op www.murakami.nl treffen de Nederlandse Murakami-fans elkaar.
Onbegrijpelijk?
Je bent volkomen fan van het werk van Murakami óf je kunt er helemaal niets mee. Er is geen tussenweg. Een Japanse man die na het spaghetti koken op zoek gaat naar zijn kat en in een put bij de buren belandt? Daar vrijwillig elke dag in gaat zitten? Vissen die uit de lucht regenen? Een man in schaapskleren die zomaar komt en gaat? Gedachtensprongen aan het begin van een hoofdstuk, die je het verrassende gevoel geven dat je iets hebt gemist tijdens het lezen, maar die – gelukkig – al verder lezend alsnog worden uitgelegd. Namen van personen als Kafka, en de zussen Malta en Kreta Kano? Boeken met onverklaarbare titels? Murakami legt het niet allemaal uit. Het is aan ons om er iets begrijpelijks van te maken. We worden aan het werk gezet en laten onze eigen verbeelding mengen met de zijne. Wij houden van hem.
En wij niet alleen, Haruki Murakami heeft onlangs in elk geval de even prestieuze Hans Christian Andersen Literatuurprijs gewonnen. Eerdere winnaars van deze prijs zijn o.a. J.K. Rowling en Salman Rushdie. Hij kreeg de prijs voor zijn ‘gedurfde mix van klassieke vertelkunst, populaire cultuur, Japanse traditie, droomachtig realisme en filosofie en de mooie balans van humor en melancholie in zijn werk.’
Favoriete roman?
Haruki Murakami heeft een omvangrijk oeuvre gepubliceerd van zowel romans als bundels met korte verhalen. Zijn werk is in het Nederlands toegankelijk gemaakt door uitstekende vertalers. We zijn benieuwd naar jouw mening over met name de romans. Welke roman is jouw absolute favoriet; welke beschouw jij als zijn beste werk tot nu toe?
Selecteer je favoriet en breng onder aan de lijst je [stem] uit en kom regelmatig terug om te zien hoe we gezamenlijk over zijn boeken denken.
Na Tabata is Komagome het volgende station op de Yamanote-lijn, gelegen in het stadsdeel Toshima. Net als de de andere stations tussen Ikebukuro in het noord-westen en Ueno in het noord-oosten is het gebied rondom Komagome geen toeristische hotspot. Maar wie daarom niet uitstapt, mist echter een hoop natuur.Lees verder →
Terwijl deze zomer in Rio de Janeiro de beste boogschutters van de wereld met elkaar streden om olympisch goud, vond in Nederland tegelijkertijd een aantal seminars plaats waarbij eveneens de beste boogschutters van de wereld samen kwamen. Het verschil? In Rio draaide het om boogschieten, in Nederland om Kyūdō, de weg van de boog.Lees verder →