Over Pim Omes

Pim is master Talen en Culturen van Japan. Liefhebber van vroeg 20e-eeuws Japan. Vertaler en taalbeschouwer. Daarnaast geïnteresseerd in Japanse films, in het bijzonder die van regisseur Yasujiro Ozu. Leest ook graag werken van de schrijvers Yasunari Kawabata en Jun'ichiro Tanizaki.

Ikou: Japanse vertaalslagen

Als vervolg op een eerder artikel over het vertalen van een Japanse tekst naar het Nederlands geven we hier een voorbeeld van de uitdagingen en vertaalslagen die daar bij komen kijken. Een songtekst is niet zomaar vertaald, gebruikte kanji-karakters kunnen meerdere betekenissen hebben. Context is nodig, want veel wordt niet gezegd, en een beetje dichterschap komt in dit geval ook zeker van pas. Lees verder

Japans vertalen: veel te leren, jij hebt

“Much to learn, you still have”. Het is een aandoenlijke oneliner van Yoda, de befaamde kleine, groene Jedi-meester uit Star Wars. Volstrekt onbekend is nog steeds waar Yoda vandaan komt, maar aan zijn zinsconstructie te zien zou hij best op een afgelegen eiland in de archipel van Japan geboren kunnen zijn. Zolang hij zich aan korte uitspraken houdt is het aandoenlijk, wanneer je echter een A4 van zijn hand zou moeten vertalen, ontstaan er behoorlijke uitdagingen. In dit artikel geven we een aantal eigenschappen van de Japanse taal weer die een vertaler moet bemeesteren om een boterham te kunnen verdienen. Immers: “Eat, you must”. Lees verder

Fransman in Japan: de Eerbiedwaardige Escapade van Thomas Raucat

Japan is sinds haar ontdekking door het Westen een dankbaar onderwerp geweest voor westerse schrijvers. Thomas Raucat was een Franse schrijver, die als één van de eerste Europeanen een roman schreef waarin hij een vergelijking tussen zijn eigen Westerse en de Japanse inborst probeerde te maken. Dit verhaal, getiteld De eerbiedwaardige escapade, is gebaseerd op zijn eigen ervaringen en observaties in het Japan van de jaren ’20. Lees verder

Japans ontwerp (2) – Ryuichi Yamashiro

Na de Meiji-restauratie van 1868 neemt Japan op grote schaal westerse technologie over. Westers perspectief, machinale druktechnieken en de beschikbaarheid van westerse kleurpaletten geven een ongekende impuls aan de culturele productie. De ontmoeting met Amerikaanse en West-Europese cultuur zorgde voor nieuwe mogelijkheden op artistiek gebied. Ryuichi Yamashiro maakt daarvan dankbaar gebruik. Lees verder

Van gestresst salarywoman naar ontspannen officewerker

Salarymen en -women zijn de Japanse benamingen voor werknemers in loondienst, veelal kantoorpersoneel. De termen hebben in het Westen een negatieve connotatie, want ze worden geassocieerd met lange werkdagen en onrealistische workloads, een bullebak van een baas, pas mogen afsluiten als het werk echt af is, overwerk dat dus niet betaald wordt en pas naar huis mogen als de baas is vertrokken. Een uitputtingsslag. Karōshi – dood door overwerk – kwam regelmatig in het nieuws. Dat dit stereotype beeld van de salarywoman vandaag niet meer volledig klopt, wordt aangetoond met een dag uit het leven van Emi, 24 jaar oud. Zij woont nog bij haar ouders in Tokyo en werkt bij Pasona Group, één van de grootste uitzendbureaus van Japan. Lees verder

Monozukuri: de Japanse kunst van het produceren

Na de economische crisis van 1992 zocht de Japanse regering naar een manier om de vermeende unieke eigenschappen van het volk dat tot voor kort een economisch wonder had voortgebracht, terug te brengen. Eigenschappen als voorzichtigheid, teamgeest, het zoeken van consensus, het navolgen van een vastomlijnde set regels, het respecteren en meenemen van ontwikkelingen uit het verleden maar tegelijkertijd proberen te verbeteren. Ook het tegengaan van spilzucht, nemen van verantwoordelijkheid en trots werden als aanjagers van het naoorlogse Japanse economische wonder gezien. Al deze moderne factoren werden toegevoegd aan de betekenis van het pre-industriële begrip Monozukuri: ‘het maken van dingen’. Dit voorbeeld vindt inmiddels wereldwijd navolging. Lees verder

Hanakotoba: zeg het met bloemen

Wie voor een bloemetje ter ere van een trouwdag, verjaardag of een zomaar verrassing naar de bloemist gaat, weet zich omringd door een keur aan prachtig samengestelde boeketten. We zoeken een prachtige ruiker uit, of laten ons adviseren en schrijven er een kaartje bij dat aan het cellofaan gehecht wordt. Een gedichtje, een liefdesverklaring of een troostende wens. Bloemen zelf zeggen het echter ook al. Die reclameslogan is hier een beetje in de vergetelheid geraakt, maar bloemen hebben allemaal een eigen betekenis en symboliek. In Japan wordt daar nog volop aan gehecht: er is zelfs een gedefinieerde bloementaal, hanakotoba. Lees verder

Lafcadio Hearn, schrijver van Japanse spookverhalen

Patrick Lafcadio Hearn (1850-1904), een schrijver van Grieks-Ierse komaf, is één van de beroemdste buitenlanders die voet aan de grond zette in Japan. Mede door zijn inspanningen werden Japanse mythes bekend in het Westen. Hij schreef zijn hoofdwerk Kwaidan, verhalen en studiën van vreemde dingen, op basis van oude Japanse boeken en tot dan toe alleen mondeling doorgegeven verhalen. Zijn inspanningen bleken niet alleen de westerse lezer te bekoren; ook Japanse lezers werden geraakt door zijn weergave van hun mythes. Hoewel Hearn tegenwoordig niet meer zo bekend is in de westerse wereld, wordt hij in Japan nog steeds gezien als een belangrijke buitenlander die de Japanse cultuur op waarde wist te schatten. Hoe werd Hearn daar een beroemd auteur van Japanse spookverhalen en legenden? Lees verder

Donald Keene, wereldberoemd Japanoloog, overleden

Zondag 24 februari j.l. overleed op 96-jarige leeftijd Donald Keene, één van de meest invloedrijke Amerikaanse Japanologen. Keene publiceerde niet alleen talloze vertalingen van klassieke en moderne Japanse literatuur, maar werd vooral bekend door zijn omvangrijke literaire kritieken op moderne en premoderne literatuur. Deze hebben menig westers student, waaronder mijzelf, op weg geholpen bij de studie Japans. Hij werd er wereldberoemd mee, binnen én buiten het veld. Lees verder