Japanse popmuziek is de laatste jaren steeds populairder geworden buiten de landsgrenzen. Ook in Nederland treden vertegenwoordigers van deze J-Pop inmiddels op. Denk bijvoorbeeld aan de Japanse punkband Shounen Knife, die meer dan dertig jaar na haar oprichting een nieuw publiek vindt in ons land. Ook komen vertegenwoordigers van zogenaamde visual kei op regelmatige basis langs, al is het nog wachten op Japanse supersterren als Ayumi Hamasaki en Kumi Koda, die een uitverkochte Heineken Music Hall mogen vullen. De Japanse muziek kent echter ook artiesten die zich meer op het terrein van westerse (avant-garde) popmuziek begeven. In dit artikel wil ik de zangeres Tujiko Noriko onder de aandacht brengen, die soms wordt omschreven als de Japanse Björk.

‘Tujiko’ Noriko is het pseudoniem van Tsujiko Noriko, die op 28 augustus 1976 in Osaka ter wereld komt. Aanvankelijk werkte ze als restaurantbediende en prutste ze in haar vrije tijd wat met muziekprogramma’s op een laptop. Met knippen en plakken ontstaan collages van geluid die langzaam tot liedjes verworden en waaraan ze af en toe haar stemgeluid toevoegt. Ze volgt geen speciale opleiding aan het conservatorium en kan geen noten lezen, maar volgens Noriko leidt dit tot meer vrijheid in het maken van liedjes. Na een aantal jaar in de slaapkamer muziek te hebben gemaakt, besluit ze een demo op te nemen. In de vroege jaren 2000 woont Tujiko Noriko een concert van Pita, het alias van de Oostenrijkse geluidskunstenaar Peter Rehberg, bij en geeft haar demo na afloop van het concert aan hem. Hoewel ze aanvankelijk denkt dat Pita niet geïnteresseerd zal zijn, komt haar muziek niet veel later op diens label Mego uit. Tujiko Noriko’s eerste album Shoujou Toshi (‘De jonge meisjesstad’) is een collage van geluiden en emoties van Noriko’s ervaringen in de grote stad. Op de albumhoes neemt een Japanse kantoorman plaats op een wolkenkrabber terwijl Tujiko Noriko hurkt onder een gigantische paddenstoel en een sigaar op hem afschiet. De surrealistische liedteksten, albumhoes en knisperende geluidjes die onder de melodieën vandaan komen doen denken aan de IJslandse zangeres Björk, die ook bekend staat om haar introverte popmuziek en surrealistische blik op de wereld om haar heen.

Die vergelijking met Björk gaat in het bijzonder op voor Tujiko Noriko’s derde album, From Tokyo to Naiagara. Op die plaat zingt Noriko over de treinreis van, inderdaad, Tokyo naar Naiagara. Tijdens die reis komen echter niet de voorbijtrekkende landschappen of de mensen in de trein aan bod, maar de breuk van Noriko met haar toenmalige vriend. Met haar melancholieke stemgeluid en verstervende geluiden brengt ze over hoe beiden vechten tegen het onvermijdelijke einde van hun liefdesrelatie.

Tujiko Noriko laat in haar muziek de onzekerheid en vervreemding van het stadse bestaan in Japan weerklinken. Ze wil haar publiek niet louter met een goed gevoel achterlaten, maar ook aan het denken zetten over de verwarrende tijd waarin we leven. Dit betekent niet dat het beluisteren van Tujiko Noriko’s werk een moeilijke opgave is. Met haar introverte zang en minutieus geprogrammeerde beats weet ze haar boodschap in een prachtige verpakking over te brengen.