Onlangs werd de wereld geschokt door de brand in de Grenfell Tower in Londen. Deze torenhoge sociale woningbouw flat ging binnen korte tijd volledig in vlammen op. De beelden die de televisie uitzond van de brandende kolos, maakten diepe indruk. Maar liefst 45 brandweerwagens werden ingezet om de vuurzee onder controle te brengen. Het mocht echter niet baten, want de aluminium platen aan de buitenkant van het gebouw zorgden voor een razendsnelle verspreiding van het vuur. Inmiddels is zeker dat minstens 58 mensen niet konden ontkomen aan de brand.
Opmerkelijk detail is dat de beplating slechts een paar weken voor de brand werd aangebracht door de eigenaar van het gebouw, om Grenfell Tower tegen de elementen te beschermen. Ze hadden brandwerend moeten zijn, maar bleken dat allerminst. Het gebruik van deze type platen was onder meer in Amerika en Nederland al verboden, want bewezen onveilig. De Britse woningbouwvereniging koos toch voor de platen zonder brandwerende bescherming. Boze tongen beweren dat de woningbouwvereniging bewust inzette op zo goedkoop mogelijk onderhoud. De bewoners zouden dan na verloop van tijd Grenfell willen verlaten. De toren staat namelijk op hele dure grond, waar projectontwikkelaars appartementen op willen bouwen voor de rijkste Londenaren. Of dit verhaal waar is, valt nog te bezien, maar zeker is dat de bewoners niet op de hoogte waren van enige preventiemaatregelen tegen brand. Ook adviseerde de beheerder om bij brand vooral in de appartementen te blijven. Met name daardoor hebben nu zo veel mensen hun leven verloren.
De wereld is verontwaardigd. Nieuwszenders over de hele wereld besteden aandacht aan de ramp en laten experts aan het woord. Ook NHK, de Japanse televisie, gaf ruimte aan een groot aantal experts op het gebied van brandpreventie. Japan heeft immers een bijzonder gloedvolle historie inzake het bestrijden van branden. Ook zij weten welk materiaal het best gebruikt kan worden en wat vermeden moet worden en zeker in hoogbouw. Zij verbaasden zich zonder uitzondering echter het meest over het feit dat kostenbesparing zwaarder kan wegen dan veiligheid.
Winst is altijd een belangrijke drijfveer, en Japan is daarin niet anders. Maar over het algemeen scheppen werknemers én management van Japanse bedrijven er daarnaast zeer veel eer in om een goed product te leveren, iets wat verklaard kan worden vanuit de diep in de cultuur geankerde zorg om en voor de groep vóór het individuele belang. Daaruit volgt ook dat degene die verantwoordelijk is voor een eventueel verkeerde beslissing, een ongeval of zoals hier zelfs een ramp, ook verantwoordelijkheid neemt. Zich werkelijk kapot schaamt, publiekelijk excuses aanbiedt en er alles aan doet om de getroffenen te helpen om bij te staan. Bijvoorbeeld door de rampplek te bezoeken en te spreken met de slachtoffers. Japanners hoeven daar niet eens over na te denken.
In Engeland blijkt de samenwerking tussen de woningbouwvereniging en andere instanties in het geval van de Grenfell Tower ver te zoeken te zijn geweest. Ook is het achterstallig onderhoud aan het gebouw niet uniek: er zijn talloze andere highrises en gebouwen in de Britse hoofdstad die er minstens zo slecht, zo niet slechter aan toe zijn. Onderhoudsbedrijven lijken zoveel mogelijk winst te willen maken, waardoor de huren blijven stijgen. De zogenaamde vrije markt, waarin eigenaars van gebouwen en de overheidsbedrijven in samenwerking tot een goede prijs en kwaliteit van wonen komen, werkt in de praktijk niet.
Moet het anders? Natuurlijk! Is in Japan geld verdienen echt ondergeschikt? Natuurlijk niet. Maar het succes van het bedrijf wordt in Japan ook bepaald door respectvol omgaan met de klant, leveren wat je de klant beloofd hebt en het omarmen van kwaliteit. Het idee dat het fout zou kunnen gaan en de schaamte die daarmee gepaard gaat, houdt veel bedrijven tegen om de boel te bedriegen. Yoshiaki Fujimori, de manager van een Japanse woningbouwvereniging, vertelt in onderstaand fragment over deze visie.
Als Grenfell tower Japans was geweest, zou deze ramp dan niet hebben plaatsgevonden? Dat is de grote vraag, en één die moeilijk te beantwoorden blijft. Want natuurlijk laat de ramp met de kernreactor in Fukushima zien dat ook in Japan achterstallig onderhoud en nalatigheid voorkomen. Maar hoe dichtbevolkt de megasteden van Japan ook zijn, gebouwen staan er bijna allemaal los van elkaar, en de beplating is er in orde. Reken maar.
29 juni 2017