Wie aan Japanse popzangeressen denkt, ziet ze voor zich: jonge schattige meisjes in (te?) korte rokjes die al of niet per groep springend en dansend bevallig de sterren van de hemel zingen. Hoge hakken – Platte teksten. Lange benen – Korte plots: het gaat over verliefd zijn. En blijven, elk lied opnieuw. Er is minstens één zangeres die het anders doet: in dit artikel bevelen we Aiko aan. Van harte.
Met de boven geschetste stereotypering is niets mis, sterker nog, hele Japanse volksstammen wíllen het ook zo. Zij willen zelf ook verliefd zijn én blijven op hun idolen. Wanneer leden van meisjesgroep AKB48 de groep verlaten, dompelen ook zij zich in rouw en worden de zogenoemde ‘graduation ceremonies’ massaal bijgewoond. Er wordt gehuild en diep bedroefd afscheid genomen. De impresariaten en managers van de zangeressen spelen in op de behoefte van het publiek en zorgen er voor dat een zangeres tijdens haar zingend bestaan ook veelvuldig optreedt in commercials op de nationale televisie, dat zij acteert in J-Drama’s (Japanse soaps) én dat ze haar maagdelijkheid behoudt. Áls er al jongens (of meisjes) in haar leven zijn worden die verborgen gehouden voor de media of wordt de relatie door de manager actief ontmoedigd. In Japan ben je niet alleen JPop-zangeres, je bent een idool, multidisciplinair aanwezig en publiek bezit. Je leven wordt net als je optredens zeer strak gechoreografeerd en geregisseerd. Je behoort tot de ‘aidoru’, idolen.
Wanneer je de fansites en Facebookpagina’s van de aidoru volgt, zie je de vloed aan kawaii foto’s, badpakshoots en pruillipjes, maar ook gepijnigde uitdrukkingen en vermoeide gezichten. Geen wonder, de druk is torenhoog en de concurrentie moordend. Bij de zevenveertig ‘ronin’ van AKB47 zelfs binnen de groep. Kan dat niet anders?
Aiko
In April 1996 presenteerde Aiko Yanai, een jong meisje uit Osaka, een geheel zelfstandig geproduceerde CD met zelfgeschreven nummers. Geen impressario, geen manager, alleen de hulp van haar vrienden met wie ze vlak daarvoor samen afstudeerde aan het Osaka College of Music, het conservatorium in Osaka. Er volgden nog enkele indie mini-albums en singles, ze werkte als DJ bij radiostation FM OSAKA en na twee jaar onafhankelijk modderen werd haar talent opgepikt door Pony-Canyon.
Dat grote label wilde wel: Aiko zingt immers ook over de liefde, heeft een bijzondere en bewogen stem en schrijft haar nummers zelf. Haar teksten gaan over de liefde, maar zijn intelligent, en laten zich niet zomaar vertalen in het Engels of Nederlands. Ze grijpt terug op de seizoenen, op de kraag van een kimono, vuurwerk, of het spel met de kabuto-kever en hanteert tal van andere Japanse metaforen om haar boodschap over de bühne te brengen.
Haar eerste single “Ashita”, werd meteen ook het themanummer voor de film Shinsei Toire no Hanako-san. Haar tweede album, Sakura no Ki no Shita, veroverde de koppositie in de Oricon weekly charts, de Japanse albumparade. Er werden 1,4 miljoen exemplaren van verkocht. Haar zesde single, “Boyfriend” verkocht ruim 500.000 exemplaren. Aiko heeft inmiddels sinds 2000 maar liefst 36 singles (EP’s) en 12 CD-albums geproduceerd. Er zijn geen slechte nummers. Wanneer het Eurovisie-songfestival na Australië ook Japan zou uitnodigen, zou Aiko winnen. Zeker en vast.
In 2000 trad ze voor de eerste keer op tijdens de NHK Kohaku Uta Gassen, Japans’ allerbelangrijkste muziekshow die elk jaar op oudejaarsavond wordt gepresenteerd. Voor de Kohaku Uta Gassen worden artiesten geselecteerd door de nationale omroep NHK. Dat betekent dat je van waarde wordt bevonden voor het Japanse volk. En tot vorig jaar was Aiko nog altijd lid van de groep optredende artiesten. Dat is dus een periode van maar liefst 15 jaar!
Uptempo
Aiko zingt ook vaak over de liefde, maar pruilt niet. En hoewel beeldschoon, hult zich niet in korte pakjes en hoge hakjes. Aiko bruist van nature van energie en vrolijkheid en brengt met haar band onvermoeibaar hele stadions in extase met haar uptempo nummers. Ze springt over het podium en zet haar woorden kracht bij zonder vooraf geregisseerde choreografie.
Van Aiko krijg je – potverdrie- energie. Er wordt gesprongen en gezwaaid, er wordt gelachen en gejoeld. Aiko spreekt haar publiek aan en interacteert en dirigeert. Haar prima band gaat voor haar door het vuur. Bas, keyboard, drie gitaren en een drumstel zijn doorgaans genoeg, al worden er nu en dan ook – onvermijdelijk in Japan – strijkorkesten toegevoegd.
Aiko is een idool in Japan, maar geen aidoru. Aiko zie je niet in J-Drama’ of commercials. Ze is zelden te gast in een talkshow. Aiko is er in geslaagd om ondanks haar succes het aidoru-concept van zich af te houden. Ze is nog steeds vooral een liedjesschrijver, onafhankelijk en vaart haar eigen koers. Je kunt haar volgen op haar eigen website die elk jaar een nieuwe jas krijgt: aiko.com
Ballads
Door Aiko word je geroerd. Diep en niet te stuiten. Naast alle snelle en vrolijke songs, is Aiko ook vooral in staat om een ballad bijzonder te brengen. Aiko maakt ook melancholische nummers met een ongelooflijk intieme sfeer. Haar langzame nummers bevatten de meest indrukwekkende teksten en brengen ook zonder kennis van de Japanse taal de meest krachtige gevoelens over. Haar zangstem is hier het meest unieke instrument van de band: Aiko zingt “er net tegenaan”. Het is nooit vals, ze kan van laag naar hoog, maar er is iets. Het is het “iets” dat muziekliefhebbers kennen van Brazilianen als Joao Gilberto en Djavan of van Sinéad O’Connor of bijvoorbeeld Björk. Het “iets” van pure en diepgevoelde eigen emotie, en dat kan ook, Aiko schrijft haar teksten immers zelf.
Het zijn de onweerstaanbare ballads van Aiko die je herinneringen aan Japan doen oproepen, die je doen terugverlangen. Haar tot op heden laatste single is hieronder opgenomen. Koi o shita no wa.: I fell in love with you. Wie nog nooit in Japan is geweest, zou eens een ‘Aikootje’ moeten proberen. Dichter bij Japan kun je niet komen.
15 december 2016