Aan het Japanse keizerlijk hof gaat verandering langzaam

Prinses Mako trouwt binnenkort met een ‘gewone’ burger en is op dat moment prinses-af. Daarnaast heeft keizer Akihito vorig jaar toestemming gevraagd om af te treden, iets wat in Japan nauwelijks voorkomt. Het klinkt klein, maar is behoorlijk onstuimig vaarwater voor een instituut dat door veel Japanners juist wordt gewaardeerd omdat het bijna nooit verandert.

Japan deed dat namelijk wel. In krap 150 jaar groeide het premoderne, feodale Japan uit tot eerst een koloniale en – na de Tweede Wereldoorlog – een economische wereldmacht. Zo’n razendsnelle verandering gaat onherroepelijk ten koste van culturele tradities. Hoewel Japan die streng en met zorg en aandacht bewaakt, zijn de veranderingen te snel gegaan voor veel conservatieve Japanners. En dat zijn er bovengemiddeld veel, getuige het feit dat de conservatieve LDP bijna alle verkiezingen sinds de Tweede Wereldoorlog won. Het keizerlijk huis is, zeker voor de wat extremer rechtse politieke vleugel, het laatste bastion van pure Japanse culturele traditie in een snel veranderende wereld.

Titel opgeven

Japanse keizerlijk hofMaar zelfs het keizerlijk hof weet de verandering niet buiten de deur te houden, al gaat het mondjesmaat. Prinses Mako, dochter van prins Akishino en prinses Kiko, treedt met haar huwelijk met een burger binnenkort in de voetsporen van haar tante. Deze voormalige prinses Nori trouwde in 2005 met een architect, en gaat sindsdien door het leven als Sayako Kuroda. En dat was bovendien niet de eerste keer: sinds 1947 kwam het vijf keer eerder voor dat een in de keizerlijke familie geboren vrouw met een burger trouwde.

Dat jaartal is belangrijk, omdat toen de huidige wet werd opgesteld en aangenomen waarin de regels voor troonopvolging en uittreding staan vastgelegd. Zo bepaalt die wet dat vrouwelijke leden van de familie hun titel moeten opgeven wanneer ze met een ‘gewone’ Japanner trouwen. De keizerlijke familie is daardoor door de jaren heen behoorlijk gekrompen: op dit moment telt deze nog maar negentien leden.

In dezelfde wet staat vastgelegd dat alleen een man op de chrysantentroon mag plaatsnemen. Dat zorgde in de jaren ’00 voor een gigantisch probleem: kroonprinses Masako beviel in 2001 van prinses Aiko. In plaats van de wet aan te passen en een keizerin als staatshoofd toe te staan, voerde de aartsconservatieve hofhouding de druk op Masako om een jongen te krijgen, enorm op. Zij raakte daardoor in een diepe depressie – zodanig dat kroonprins Naruhito zich gedwongen zag daarover publiekelijk zijn beklag te doen. Ongekend voor een instituut dat de vuile was tot dan toe altijd binnenhield. Masako werd in elk geval nooit meer zwanger, maar de wet hoefde uiteindelijk niet aangepast te worden: in 2006 werd prins Hisahito geboren, de eerste zoon en het derde kind van Akishino en Kiko.

Aftredende keizer

Nog iemand die tegen de beperkingen van die wet aanloopt, is de keizer zelf. Akihito (de oude heer op bovenstaande foto met bovenmatige interesse in het leeswerk van het toekomstige keizertje) ondervond al eens hartproblemen en werd behandeld voor prostaatkanker. En hoewel hij nu gezond is, weet hij dat dit niet altijd zo zal zijn. De goede jaren die hem nog resten brengt hij liever buiten het oog van de camera’s door. Bovendien is kroonprins Naruhito inmiddels 57 – meer dan oud genoeg om de symbolische taken van zijn vader over te nemen.

Toen Akihito vorig jaar zijn zorgen openlijk uitsprak (het woord ‘aftreden’ daarbij zorgvuldig vermijdend), verwachtten weinigen dat de conservatieve hardliners in de regering van premier Shinzo Abe hem tegemoet zouden willen komen. Bijna een jaar later lijkt Akihito’s wens toch uit te gaan komen: in mei werd een wetsvoorstel geformuleerd, dat naar alle verwachtingen probleemloos door het parlement zal worden geloodst. Volgens ingewijden zal Akihito dan eind 2018, wanneer hij 30 jaar op de troon heeft gezeten, aftreden.

Mocht Naruhito zich na een paar decennia zorgen maken over zijn gezondheid, dan kan hij overigens geen beroep doen op deze wetswijziging: die heeft namelijk alleen betrekking op Akihito. Het hele circus begint dan weer van voren af aan. Alles om de veranderende wereld zo lang mogelijk buiten de deuren van het keizerlijk paleis te houden.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *