Je treft hem overal, in vrijwel elke souvenirwinkel in Japan is wel een tas, doek of waaier bedrukt met de afbeelding van Kabuki acteur Ōtani Oniji III. Lelijk, griezelig, maar oh zo expressief. De prent wedijvert met de grote golf van Hokusai als het gaat om de iconische verbeelding van Japan. Deze houtblokdruk of Ukiyo-e werd in 1794 voor het eerst afgedrukt en is van de hand van Tōshūsai Sharaku. Laten we deze voor ons iets minder bekende artiest een gezicht geven. Lees verder →

Houtblokdrukken spreken tot de verbeelding. In Japan en daarbuiten worden ze zeer gewaardeerd en beschouwd als dé karakteristieke vensters op Japan. Na een grote ‘golf’ van zogenoemde Ukiyo-e tussen 1600 en ongeveer 1850 keerde het tij en nam de belangstelling af. Het genre kreeg echter in de vorige eeuw een fantastische opleving door de Shin Hanga-kunstenaars, die deze ‘nieuwe prenten’ ontwierpen en afdrukten. Karhu was een van die nieuwe prentenmakers, maar – u hoort het al – was geen Japanner. Lees verder →

De golf van Katsushika Hokusai. Wie kent hem niet? Het is mogelijk het meest gereproduceerde kunstwerk ter wereld. Hoewel Hokusai lang weinig erkenning genoot in Japan zelf, is er momenteel een ware Hokusai-hype aan de gang in Japan. Vorig jaar november opende een nieuw Hokusai-museum aan de Sumida-rivier en ook dit jaar krijgt de ‘oude man gek van tekenen’, zoals hij zichzelf ook wel noemde, veel aandacht. Wat zit er achter die herwaardering? Lees verder →

Japans kunstenaar Ikenaga Yasunari schildert portretten van vrouwen. Dat doen er wel meer. Maar de linnen doeken van Yasunari onderscheiden zich van alle andere. Ze zijn onmiddellijk herkenbaar aan het prominent gebruik van bruine sepia-tonen, de aandacht voor de bloempatronen van de kimono en uiteraard en vooral aan de dromerige gezichten van zijn modellen. Zijn werk wordt gerekend tot de bijin-ga, portretten van – inderdaad – mooie vrouwen. Lees verder →

De Meisho Edo Hyakkei (honderd bekende gezichten op Edo) is de laatste serie landschapsprenten die Hiroshige voor zijn dood gemaakt heeft. De prenten zijn gedateerd tussen 1856 en 1858. Hiroshige maakte deze ukiyo-e in opdracht van de drukker Uoya Eikichi. Opvallend aan deze serie is het verticale formaat van de prenten. Dit zorgt voor nieuwe mogelijkheden met betrekking tot compositie en perspectief. Na de eerste 20 prenten introduceert Hiroshige bovendien nog een nieuw stijlelement: het op de voorgrond plaatsen van een object tegen een vagere achtergrond. Van deze serie bestaan verschillende edities, die te onderscheiden zijn door de kleuren in het cartouche. Voor wie zijn serie wil bekijken of er één kan verkrijgen, is het interessant om iets te weten van de kwaliteit van de verschillende edities. Lees verder →

Dat het fenomeen manga de laatste decennia de wereld verovert, behoeft geen nadere toelichting. De spannende perspectieven, klare lijnen en fantasierijke stripverhalen vormen voor de huidige generatie Japanologen vaak de eerste kennismaking met het land van Wa. De lezers van deze wonderlijke werkjes vol tentakels, pratende kikkers en prachtig getekende schoolmeisjes zijn helaas vaak minder goed op de hoogte van de vroegere vormen van het Japanse grafisch ambacht. Derhalve is het de hoogste tijd om deze lacune te vullen en te kijken naar de Shin Hanga, een in mijn optiek zeer geslaagde kruisbestuiving tussen de Europese en Japanse prentkunst. Lees verder →

Een poos geleden gaf ik in de vorige blog uit deze serie een beknopte beschrijving van het drukproces van ukiyo-e. Onder het motto ‘beter laat dan nooit’ zal ik in dit derde deel, zoals beloofd, ingaan op enkele van de technieken die de drukker kan gebruiken om speciale effecten te creëren. Lees verder →

In eerdere blogs viel al het één en ander te lezen over de geschiedenis en het drukproces van Japanse prenten. Daarop voortbordurend (en tevens in het teken van de huidige tentoonstelling in Japanmuseum Sieboldhuis) zal ik dit keer ingaan op het werk van één van de meesters van de ukiyo-e: Utagawa Kuniyoshi (1797-1861). Lees verder →

De afgelopen drie weken heeft een aantal studenten mee kunnen doen aan het programma Artist in Residence van Universiteit Leiden. Dit jaar hadden we de eer professor Miida Sei’ichirô van Tokyo National University als leermeester te krijgen. Professor Miida is een mokuhanga-kunstenaar. In andere woorden, een kunstenaar in de Japanse prenten. Wie onze website vaker bezocht heeft, kan zich waarschijnlijk het artikel van Bas nog wel herinneren. Hierin bespreekt hij uitgebreid hoe ukiyo-e-prenten werden gemaakt. De techniek die hierbij werd gebruikt was mokuhanga. In begrijpelijke taal: om een ukiyo-e-prent te krijgen, werd de mokuhanga-techniek gebruikt. Maar de mokuhanga-techniek werd niet alleen gebruikt om prenten van het ukiyo-e-genre te maken. Diverse prenten voor in boeken en dergelijke werden ook met deze techniek gemaakt. Lees verder →

In het eerste deel van deze serie over ukiyo-e gaf ik reeds een beknopte geschiedenis van deze vorm van prentkunst. Zoals ik ook daar al vertelde werden deze prenten volledig met de hand gemaakt. De weinige prentkunstenaars die deze techniek tegenwoordig nog inzetten doen dit veelal zelfstandig. Oorspronkelijk werd het werk echter verdeeld onder meerdere specialisten: de ontwerper (die tegenwoordig vaak als ‘de kunstenaar’ gezien wordt), de houtsnijder en de drukker. Daarnaast speelde ook de uitgever een belangrijke rol, aangezien hij de laatste trends behoorde te kennen. Vandaag laat ik hem echter even buiten beeld, en zal ik me richten op de daadwerkelijke productie van de prent. Lees verder →