De jaren ‘90 staan voor veel gamers bekend als de hoogtijdagen van de Japanse role-playing game (RPG). Japanners bleven spontaan thuis van werk en school om elke nieuwe Dragon Quest-titel te kunnen spelen terwijl de Westerse wereld als een blok viel voor de spectaculaire graphics van Final Fantasy VII toentertijd. Naast deze zwaargewichten, die gedurende dit gouden decennium hun succes uit de jaren ‘80 verzilverden, doken er ook allerlei nieuwe series op. Eén daarvan is Xenogears voor de PlayStation, dat begon als een afgekeurd concept voor Final Fantasy VII en zich uiteindelijk ontpopte als een van de meest briljante Japanse role-playing games aller tijden.

Xenogears is een epos in de traditionele zin van het woord. Het vertelt een onvoorstelbaar breed opgezet verhaal, dat zich simpelweg niet laat samenvatten en zelfs de synopsis op Wikipedia laat te wensen over. Bovendien is het verhaal ingebed in psychoanalystische theorieën van Freud en Jung, en bekritiseert het de doemdenkerij van filosoof Nietzsche. In tegenstelling tot andere games waarin personages zijn gebaseerd op of geïnspireerd door zulke maatschappelijke concepten, werkt regisseur Takahashi deze op een ongeëvenaarde manier uit, wat elk hoofdpersonage een fundamentele bouwsteen voor het overkoepelende verhaal maakt.

De audiovisuele presentatie is een samenspel van getekende animatiescenes met matig Engelstalig stemacteerwerk, CGI-scenes en sprites in driedimensionale omgevingen. Hoewel Xenogears op technisch vlak niet de mooiste PlayStation-titel is, gooit de game hoge ogen op het gebied van het scheppen van een geloofwaardige science-fiction wereld, waarin politieke betrekkingen tussen verscheidene staten en instanties worden bemoeilijkt door mecha’s, oftewel Gears.

Aan deze ambitieuze plannen zit wel een keerzijde. Halverwege de ontwikkeling van Xenogears kreeg Takahashi te horen dat de game eerder af moest zijn dan gepland, omdat het anders eventueel de release van Final Fantasy VIII in de weg zou kunnen staan. Als noodingreep is vrijwel alles, afgezien van het verhaal en de baasgevechten, geschrapt van de tweede disc. Het gevolg is dat het merendeel van Xenogears’ ontknoping verteld wordt middels statische text. Een schandvlek op een verder perfect schilderij. Ondanks deze minimale presentatie houdt het verhaal, dat gevoelige onderwerpen als kannibalisme benadrukt en de institutionalisatie van de kerk problematiseert, echter tot de aftiteling de voeten steevast aan de grond.

Ondanks het succes van Xenogears kon Takahashi de torenhoge verwachtingen van uitgever Square (tegenwoordig Square-Enix) niet tegemoetkomen. Hij nam zijn ontslag bij Square en richtte met financiële ondersteuning Monolith Soft op, waar hij het Xeno-universum uitwerkte en uiteindelijk op de proppen kwam met de Xenosaga-trilogie. Kort daarna gingen de aandelen van Monolith Soft naar Nintendo, waarna Xenoblade Chronicles in 2010 exclusief voor de Nintendo Wii verscheen. Met Xenoblade bleef er weinig van Xenogears‘ oorspronkelijk kenmerken over, afgezien van Takahashi’s onvermoeibare ambities.

Xenogears is mogelijk de beste Japanse role-playing game die nooit in Europa verschenen is. Het verhaal en de vertelling ervan is ongetwijfeld het sterkste aspect van een al reeds onvergetelijke ervaring. Een ware epos – eentje die haast elke ‘epische’ game van nu doet verbleken.

Xenogears voor PlayStation (PlayStation) is beschikbaar op het Amerikaanse PlayStation Network. Om Xenogears te kunnen kopen, moet je een account aanmaken op de Amerikaanse store en via een Amerikaanse prepaid-kaart tegoed kunt storten. Het is een omweg, maar eentje die beloond wordt.