Begin dit jaar in alle stilte verschenen: Silence, de nieuwe film van Martin Scorcese (o.a. Taxi Driver, The Wolf of Wall Street en Goodfellas). Daarin volgen we twee christenen uit Portugal die naar 17e-eeuws Japan gaan om hun oude meester te vinden. Het gerucht gaat namelijk dat hij zijn geloof heeft opgegeven. Na een bootreis vanuit Taiwan en met hulp van de lokale smokkelaar Kichijiro komen ze aan in Japan. Eenmaal daar worden ze hartelijk ontvangen door de verborgen christelijke gemeenschappen. Ze moeten echter wel op hun hoede blijven want niet iedereen zal ze met dezelfde vriendelijkheid ontvangen.

Silence is gebaseerd op de roman met dezelfde naam (Chinmoku, in Nederland verschenen als Stilte) van Shūsaku Endō. De film en het boek spelen zich af na de Shimabara-opstand (1637-1638). Daaraan namen voornamelijk Japanse boeren, waarvan de meeste katholieke christenen, deel. Het was één van de weinige opstanden in de gehele Edo-periode, en de heersende Tokugawa shōgun reageerde dan ook nietsontziend: grootschalige vervolging van Japanse christenen werd een onverbiddelijk feit.

De film opent met de gruwelijkheden die de christelijke gemeenschap daarom werden aangedaan. Met houten lepels werd kokend water over gekruisigde lichamen gegoten, mensen die zich verzetten, werden ter plekke onthoofd. Wie nog minder geluk had kwam in “de put” terecht. Daarbij werd er een klein sneetje achter het oor gemaakt en werd het slachtoffer aan een touw ondersteboven boven een put gehangen. Daardoor overleed het uiteindelijk aan bloedverlies – na helse pijnen te hebben doorstaan.

Geen film van spektakel

Silence overspoelt de kijker met mooie beelden van de woeste Japanse natuur. Het land wordt afgeschilderd als exotische wonderwereld, maar ook als barbaars en onderontwikkeld. De inheemse bevolking die in beeld wordt gebracht, blijft beperkt tot arme boeren die heil zoeken in een nieuw geloof en het meedogenloze shōgunaat. De grootsteedse pracht van steden als Edo en Kyoto is letterlijk ver weg: Silence is vooral het verhaal van twee Portugese christenen die geconfronteerd worden met de moeilijkste opgave van hun leven: de test van hun geloof.

De film vraagt wat geloof daadwerkelijk inhoudt door het te manifesteren in allerlei vormen, maar zonder een oordeel te vellen over welke vorm het beste is. Uiteindelijk is het aan de kijker om voor hem of haarzelf na te gaan wat geloof, en daarmee de film voor hen betekent.

Dit artikel verscheen eerder ook in de TaTanukiKi-journal.
LVSJK Tanuki : Vereniging van studenten Japanse taal en cultuur aan de Universiteit Leiden