Als een werknemer bij een nieuwe werkgever aan de slag gaat, is het gebruikelijk om jezelf kort voor te stellen. In Nederland maak je meestal een kort rondje langs je directe collega’s. Je vertelt kort wat voor werk je doet, schudt elkaar de hand en loopt verder naar de volgende persoon. Hoewel de manier van voorstellen kan verschillen tussen bijvoorbeeld een advocatenkantoor of een callcenter, is het in Nederland meestal vrij informeel. In het buitenland, en in het bijzonder Japan, is de ‘voorstelronde’ aan veel striktere regels gebonden. Deze jikoushoukai speelt een belangrijke rol in het sociale verkeer en het zorgt ervoor dat je goed van start gaat in je nieuwe baan.



De jikoushoukai begint altijd met een buiging tussen de nieuwe collega en degene die al bij het bedrijf werkt. Het is erg belangrijk dat de nieuwkomer dieper buigt, als teken dat hij zich nederig opstelt. Na de buiging stelt de nieuwkomer zich als eerste voor, en zegt altijd eerst de achternaam. Waar we in Nederland binnenkomen als individu, is in de Japanse traditie de familienaam nog steeds zeer belangrijk. Na de naam van de nieuwkomer aandachtig tot zich genomen te hebben, stelt de ander zich voor.

Als de namen zijn uitgewisseld, noemt de nieuwkomer zijn geboorteplaats. Ook dit wijst nog op het Japanse verleden, waarin families meestal generaties lang op dezelfde plek woonden. Het is blijven bestaan om niet te vergeten waar men vandaan komt. Een goed vervolg hierop is het noemen van de universiteit of school waar de nieuwkomer heeft gestudeerd. In Nederland bestaan kringen waarin het al belangrijk is waar je hebt gestudeerd, maar in de Japanse maatschappij is dit nog veel belangrijker. Ook al lijkt het Japan van na de Tweede Wereldoorlog te zijn ontdaan van klasse-verschillen, onder de oppervlakte is dit wel degelijk blijven bestaan. Zo zal het noemen van de Universiteit van Tokyo anderen stijl achterover doen slaan, omdat dit de meest prestigieuze universiteit van Japan is.

Vervolgens hoort het gesprek over te gaan naar de kwalificaties van de werknemer. Waar het in Nederland meestal in de loop van een paar weken duidelijk wordt wat de nieuwkomer precies kan betekenen voor zijn bedrijf, is het in Japan gebruikelijk om uitgebreid over ervaringen uit vorige bedrijven en zelfs van de studie te spreken. Hierin herken je de Japanse neiging om altijd op safe te spelen, waar het in Nederland normaler is geworden om hands-on van start te gaan. Tot slot is er nog een kort moment om wat over je familie of hobby’s te vertellen. Hele verhalen over het privé-leven van de nieuwkomer worden echter niet gewaardeerd; je bent er in de eerste plaats om je nieuwe bedrijf te dienen.

Gelukkig wordt de bovenstaande etiquette veel minder streng toegepast op buitenlanders die in Japan gaan werken. Als de buitenlander zich maar bereid toont om zich aan te passen aan de mores in het bedrijf, worden veel sociale misstappen snel vergeven. Ook zijn de omgangsvormen in zelfs de meest traditionele bedrijven wel iets losser geworden – zolang er in de basis maar respect voor elkaar is.