Japanse straatstijl (1) – Ganguro

Tokyo staat bekend om zijn mensenmassa’s, wolkenkrabbers en street fashion. Wie heeft er immers nog niet gehoord van de zogenaamde Harajuku girls? Deze eigenzinnige meiden lijken in een eigen dimensie te leven waar alles mogelijk is en gekheid gewaardeerd wordt. Geen wonder dat Tokyo’s modegodinnen een inspiratie vormen voor velen. Daarom nemen we in deze serie de vreemdste, hipste en meest extreme straatstijlen onder de loep. En hoe beter te beginnen dan met één van de meest controversiële modegrillen, ganguro?

Ganguro is een meisjessubcultuur die ontstaan is uit de kogal­-beweging uit de jaren ’90. De stijl beleefde rond 2001 een hoogtepunt, maar vandaag de dag loop je met een beetje geluk nog wel eens ganguro tegen het lijf.

De term ganguro (‘zwart gezicht’) is afgeleid van het woord gangankuro, wat ‘extreem zwart’ betekent. En zoals de naam al zegt, is de huid van ganguro dankzij vele tripjes naar de zonnebank en donkere foundations ontzettend donker. In Japan wordt een porseleinen huidje gezien als het toppunt van schoonheid, maar ganguro hebben hier lak aan. Ze touperen hun haar en verven het in pasteltintjes – van wit en zilver tot babyroze en oranje. Hun extreme make-upstijl wordt omschreven als de ‘pandalook’. Een passende term, gezien hun zwarte eyeliner en witte concealer als lipstick en oogschaduw. Nepwimpers, gekleurde contactlenzen, plakjuweeltjes en blingende nepnagels maken de look af. Qua kleding hullen de meisjes zich in hysterische kleuren en stampen ze rond op hoge platformschoenen. O, en laten we de stapels armbanden en kettingen niet vergeten. More is more!

Nieuwe hoogtes: de opkomst van ganguro
In 1999 bracht één modepionier de kogal-stijl naar een nieuwe hoogte: Buriteri, vernoemd naar de zwarte sojasaus (buri) die gebruikt wordt bij teriyaki (teri). Toen de redactie van het tijdschift egg lucht kreeg van het meisje met de extreme stijl stuurde ze  schrijvers en cameraploegen erop af om haar te vinden. Na een lange jacht kwamen ze Buriteri uiteindelijk tegen in de nachtclub Pylon, waar ze danste op haar typische platformlaarzen. De staf van egg was op slag verliefd en begon haar veelvuldig te gebruiken in fotoshoots. Buriteri was hét modeicoon van de 21e eeuw, en het duurde niet lang voordat een nieuwe subcultuur geboren was. In de wijk Shibuya, het mekka van kogals en ganguro, struikelde je zowat over Japanse schoolmeisjes in ultrakorte rokjes, met megadonkere huid en voorzien van extreme make-up.

GangguroOok buiten Shibuya kon je niet om ganguro heen. Er werden tijdschiften gewijd aan de stijl gelanceerd, Buriteri werd kind aan huis bij een talkshow en ganguro waren te zien in anime als Peach Girl en Super GALS!. De meiden ontwikkelden zelfs hun eigen dialect: chou kawaii (‘megaschattig’) en nakayoshi (‘goede vrienden’) zijn hier voorbeelden van, en zijn zelfs door de mainstream overgenomen. Daarnaast vermijden ganguro traditionele beleefde taal, wat buitenstaanders doet fronsen. Ze worden mede daarom als onvrouwelijk, oversekst, en primitief bestempeld.

‘Ze zijn allemaal vies’
Met name mannelijke inwoners van Tokyo zijn vaak gechoqueerd door het uiterlijk van ganguro. Een redacteur van een lokale krant fulmineerde: “Ze zijn allemaal vies. Ik weet niet of dat komt omdat ze nooit naar huis gaan, of omdat ze gewoon niet douchen. Ik zag laatst zo’n meisje op de stoeprand zitten, je kon zo haar ondergoed zien. Ze zat daar gewoon, voor zich uit starend als een zombie. Erg lelijk.” De mannelijke media gebruikten de term yamanba om de meiden te omschrijven, wat afgeleid is van yama-uba, een verschrikkelijke bergheks uit Japanse folklore. (Zie ook de paper Black Faces, Witches and Racism Against Girls van Sophia Kinsella, die over deze ganguro-haat gaat.) Inmiddels hebben ganguro het woord yamanba veroverd, en gebruiken velen het met trots als ze het over zichzelf hebben.

De traditionele Japanse vrouw is puur, zachtaardig en moederlijk (‘ryosai kenbo’). Dit ideaal stamt weliswaar uit de Meiji-periode (1868 – 1912), maar er zijn tegenwoordig nog genoeg sporen van terug te vinden in de Japanse psyche. Ganguro zijn geen fan van dit gedachtegoed en zetten zich er door middel van mode ervan af. Maar hun stijl werd niet begrepen, en het duurde niet lang voordat de mainstream maatschappij de walging van de media overnam.

Dat is niet altijd even makkelijk te verduren. Buriteri vertelde in een interview over “een volwassene die naar me wees. Hij gilde dingen als ‘kakkerlak!’ en ‘ik moet kotsen van je!’. Mijn vriendinnen en ik beloofden elkaar dat we nooit iets zouden geven om wat anderen van ons vonden. Daar ben ik heel sterk van geworden.” Yuka, een andere ganguro, zei dat “de media ons allemaal als vieze meisjes afschildert, wat helemaal niet waar is. Integendeel juist! We sluiten ons urenlang in de badkamer op om ons op te maken. Het kost ontzettend veel moeite om de juiste look te krijgen. Er worden ook leugens verspreid door de media. We zouden prostituees zijn of aids hebben. Er klopt helemaal niets van. Vanwege onze modestijl kan niemand vriendjes vinden”. Ganguro zijn misschien wel sociale paria’s, maar ze zitten allemaal in hetzelfde schuitje. En dat verbroedert.

Wat je ook van hun stijl mag vinden, ganguro zijn dappere meiden die zich door middel van mode afzetten tegen de mainstream maatschappij en ouderwetse idealen over Japanse vrouwelijkheid. Als dat niet bewonderingswaardig is, weet ik het ook niet meer.

PS: Zelf de pandalook proberen?

2 gedachten over “Japanse straatstijl (1) – Ganguro

  1. Wist niets van deze stroming af. Interessant! Vooral omdat ik in Africa omringd ben door mensen met een donkere huidskleur 🙂

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *