Origami: het vouwen van aandacht, discipline en concentratie

Leren doe je in een vertrouwde en veilige omgeving. De school draagt daar zorg voor, brengt discipline bij en traint spelenderwijs concentratie. Veiligheid, discipline en concentratie vormen een basis van waaruit creativiteit en talentontwikkeling gestalte kunnen krijgen en vaardigheden en competenties ontwikkeld kunnen worden. Zo is dat in Nederland, zo is dat in Japan. Jonge kinderen maken in beide landen kennis met vouwblaadjes, of origami zoals de kunst van het vouwen in Japan genoemd wordt.

Het vouwen van papier kan “geschaard” worden onder de ontwikkeling van fijn-motorische vaardigheden en draagt bij aan het verkrijgen van inzicht op oriëntatie in de ruimte en in het platte vlak. Kinderen ontdekken dat ze door middel van het vouwen vormen kunnen veranderen en objecten kunnen maken. Hoe scherper de vouw, hoe mooier het object; een goed gevouwen papieren vliegtuigje vliegt verder dan een prulletje.

Op de basisschool in Nederland komt het vouwen zo nu en dan in groep 1 en 2 aan de orde. Evenals als het uitprikken van figuren op een kartonnen kaart en het leggen van patronen met kralenborden, stelt het de vouwer danig op de proef. Het is secuur werk, en het verwerven van de techniek en het inzicht vergt een goede dosis aandacht, concentratie en behendigheid. Na groep 1 en 2 maakt de vouwles echter geen deel meer uit van het curriculum. Er komen tal van andere leeractiviteiten voor in de plaats. Het is niet anders, er moet nog veel meer geleerd en gedaan worden in onze opbrengstgerichte cultuur. Vouwblaadjes vinden we echter ook niet vaak meer in de speelgoedwinkel, waar overigens veel traditionele analoge spellen en spelen plaats hebben moeten maken voor digitale vormen van vermaak. Recreëren doen we niet meer met papier, of er moeten letters op geschreven zijn.

origamiIn Japan gaan ze na de kleuterschool verder. Ook daar is het onderwijs weliswaar opbrengstgericht, maar het vouwen wordt door de schooljaren heen voortgezet. Er is geen kind dat bij het verlaten van de basisschool, in het Japans shōgakkō, niet tenminste een kraanvogel kan vouwen. In iedere kantoorboekhandel of 100-Yen shop zijn in plastic gesealde pakketjes papier te verkrijgen met bedrukte designs in prachtige patronen. De stapeltjes “vouwblaadjes” meten bijna altijd 15×15 cm en hebben een achterblad met daarop een instructie voor een te vouwen object.

Naast de traditionele kraanvogel zijn er ook bijvoorbeeld bloemsoorten, slakken, kikkers, paradijsvogels en tal van andere vouwinstructies voorhanden. Ook combinaties zijn mogelijk. Slik. Uit elk blaadje kunnen kubusvormige doosjes worden geconstrueerd die met elkaar samen weer gevouwen kunnen worden tot een bal. De mogelijkheden voor kinderen zijn eindeloos en hun geduld blijkbaar ook. Al doende is zelfvertrouwen, discipline en concentratie verworven. De basis voor al het leren. In Japan wordt de liefde voor het vouwen aldus gekoesterd.

En waarom kennen we origami vooral van de kraanvogels? Kinderen leren, zoals gezegd, in elk geval de kraanvogel in alle soorten en maten te vervaardigen en niet bijvoorbeeld de slak. In Japan wordt de kraanvogel als brenger van geluk beschouwd, als symbool van een lang leven. Als iemand, volgens de traditie, duizend origami-kraanvogels vouwt, zal zijn wens tot gezondheid in vervulling gaan. Ook worden vaak wel duizend vogels gevouwen door een aanstaand echtpaar vóór het trouwen: dit zou zorgen voor een gelukkig huwelijk. Voor het vouwen van duizend kraanvogels is begrip voor elkaar en vooral geduld nodig, eigenschappen die ook in een huwelijk van pas komen. Tempels en schrijnen worden ook vandaag nog opgesierd met kettingen van duizend aaneengeregen papieren vogeltjes.

Dat wil niet zeggen dat ieder Nederlands kind er duizend moet gaan vouwen. Maar het vouwen van aandacht, discipline en concentratie mag gerust een grotere plaats krijgen op de scholen van vandaag en morgen, waar de basis gelegd wordt voor creatieve, talentvolle en competente grote mensen.

Eén gedachte over “Origami: het vouwen van aandacht, discipline en concentratie

  1. Prachtige blog Cees, en van harte mee eens. Het chronische gebrek aan aandacht, discipline en concentratie in Nederland kan wel wat hulp gebruiken.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *