Hoewel het warmere weer in Nederland pas net is aangekomen, moet volgens de meteorologische kalender deze maand de zomer beginnen. In Nederland betekent dat voor sommigen vrij zijn, barbecues en tot laat in de avond buiten zitten. Echter, voor Japan is één fenomeen karakteriserend voor de zomer: vuurwerk. In tegenstelling tot onze gewoonte van vuurwerk tijdens Oud en Nieuw gaat men in Japan tijdens de zomermaanden aan de slag met hanabi (‘vuurbloemen’). Wat volgt is een korte verhandeling over vuurwerk in de publieke of landelijke sfeer, in gemeenschappelijk verband en in persoonlijke kring.

In Japan gaat het afsteken van vuurwerk vaak gepaard met matsuri (festivals). Het grootste festival van het land met een opkomst van bijna één miljoen is de Sumidagawa hanabi taikai in Tokyo (vuurwerkevenement bij de rivier Sumida). Het evenement begon in 1732 als een soort dodenherdenking, maar toen het na verschillende tussenpozen (zoals een brand en de Tweede Wereldoorlog) in 1978 nieuw leven werd ingeblazen werd de Sumidagawa-vuurwerkshow vooral gekenmerkt door vermaak en sponsoring.

Het festival vindt plaats op de laatste zaterdag van juli en is een competitie tussen verschillende vuurwerkmakers. Op de rivier Sumida drijven verschillende boten vanaf welke het vuurwerk wordt afgestoken. Het publiek kan genieten van deze meerdere uren durende show langs de rivier, in afgezette straten of vanaf de velen bruggen die lopen over de rivier Sumida. Volgens een strak schema kunnen bezoekers – wel doorlopen – vanaf de brug foto’s maken. Voor degenen die de drukte willen vermijden is er de televisie-uitzending op TV Tokyo, een van de hoofdzenders van de Japanse televisie.

Minder grootschalig zijn de vuurwerkevenementen die de lokale gemeente organiseert. In samenwerking met plaatselijke verenigingen houdt de gemeente ook in de zomer festivals waarin een vuurwerkshow regelmatig voorkomt. Vaak uitgedost in yukata (een soort luchtige kimono) kan men in groepsverband naast optredens en voedselkraampjes genieten van een vuurwerkshow van ongeveer een uur. Vaak gebeurt dit zittend op dozen of matten en in combinatie met festivalvoedsel zoals kakigoori (geschaafd ijs met gekleurde smaakvloeistof) yakisoba, (gebakken noedels) of taiyaki (warme, vaak visvormige cake gevuld met rodebonenpasta, kaas of custard). Een dergelijk festival kan verbonden zijn aan het plaatselijke shintō-heiligdom, maar vaak organiseert men deze om het saamhorigheidsgevoel van de gemeente te bevorderen.

Voor degenen die zelf een poging willen doen tot het afsteken van vuurwerk worden er tijdens de zomer veel verschillende vuurwerkpakketten verkocht. Hoewel dit slechts kleinschalig hand- en grondvuurwerk is, vindt het toch gretig aftrek. In familie- of vriendenkring houdt men bijvoorbeeld in parken kleine vuurwerkfeestjes. Met een flesje water als bluswater in de aanslag worden sterretjes, grondbloemen en kleine romeinse kaarsen afgestoken.

Een opmerkelijke vuurwerksoort is de senkou hanabi (wierookvuurwerk). In eerste instantie heeft dit vuurwerk veel weg van de ons bekende sterretjes, maar senkou hanabi dient op zijn kop te worden afgestoken. Op deze manier vormt zich een klein vuurdruppeltje waarmee onderling wedstrijden worden gehouden. Degene wiens vuurdruppel het langste blijft hangen mag uiteindelijk een wens doen. Daarnaast bestaat ook vuurwerk met aparte houders (bijvoorbeeld een pistool of in de vorm van een pagode) en vuurwerk waarmee men aan de hand van de kleur een toekomstvoorspelling kan doen. Een rode kleur geeft bijvoorbeeld aan dat de aansteker snel een romantische ontmoeting zal hebben.

De vergankelijke schoonheid van het vuurwerk en de connectie met de zomerse nachten, festivals en het gezellige samenzijn, maken vuurwerk geliefd in Japan. Het versterkt tevens het gevoel van sociale cohesie en is daarom een vitaal onderdeel van de festivals. Voor degenen die zich tijdens de zomer in Japan bevinden is het kijken naar of afsteken van vuurwerk zeker een aanrader.