Doe de Daruma

Jesse Klaver, Alexander Pechtold, Mark Rutte en mogelijk zélfs Sybrand Buma hebben er alle vier één op het bureau staan, één oog ingekleurd tijdens het doen van hun vurigste wens. Wanneer deze al polderend wordt vervuld, wordt ook het tweede oog zwart gemaakt. Missie geslaagd, wens vervuld. Zo hoort dat bij de Daruma, de ultieme geluksbrenger uit Japan. In dit artikel vertellen we graag over dit traditionele amulet, dat net als de gelukskat Maneki-neko ook haar weg goed gevonden heeft buiten Japan.

De Darumapop (だるま) is een traditionele Japanse holle, ronde pop van papier-maché. Hij ontleent zijn naam aan de monnik Bodhidharma, die rond de vijfde-zesde eeuw het (zen-)boeddhisme in Japan introduceerde. Darumapoppen worden oorspronkelijk verkocht bij tempels en brengen zoals zovele tempelsouvenirs, geluk aan degene die er om weet te vragen.

De onderkant van de pop bevat een gewicht zodat de pop niet om kan vallen, een symbool voor veerkracht en doorzettingsvermogen. Darumapoppen zijn meestal vermiljoen rood met een baard en snor (Bodhidarma was een ruige kerel) en opvallend genoeg zijn de ogen nog niet ingekleurd. Een oog wordt door de koper ingetekend tijdens het doen van een wens. Is de wens in vervulling gegaan dan wordt het andere oog ook ingetekend en is deze een blijvende herinnering aan het jou ten deel gevallen geluk. De waan van de dag, of de smaak naar meer, laten heden geen ruimte voor reflectie, maar de daruma op het bureau, of in een nis in huis vormen een blijvende feedback op een moment van geluk. Blijvend? Welaan, aan het einde van het jaar worden de darumapoppen teruggebracht naar de tempel voor een traditionele verbrandingsceremonie: de Daruma Kuyo (だるま 供養). De meest indrukwekkende verbrandingen tref je bij de Nishi-Arai Daishi Tempel in Tokyo, of bij de Dairyū-ji Tempel verder weg in de provincie Gifu. Geluk duurt een jaar, we moeten het niet overdrijven. Wij hopen voor de hierboven genoemde mannen dat het geluk vier jaar mag gaan duren. (We kleuren nu een oogje in.)

darumaVan Bodhidharma is niet zo veel bekend. Zijn tijdgenoten hebben verzuimd om hem te documenteren en zelf trok hij er ook niet zo aan: Hij was volgens de overlevering vooral bezig met het staren naar de leegte op een muur. Legendes verhalen van zijn meditatiesessies die zelfs negen jaar onafgebroken konden duren. Allicht dat je dan niet naar de kapper gaat. De grote ronde ogen van de darumapop in het verder vooral geloken Japan worden verklaard uit het “feit” dat bodhidharma het zichzelf kwalijk nam wanneer hij in slaap viel tijdens de meditatie: hij sneed – hoppa – zijn oogleden af.  De afbeelding van Bodhidharma is uit 1887 en betreft een houtblokdruk of ukiyo-e van Yoshitoshi. Van hem komt de rode mantel en de baard. Dat doet overigens denken aan een andere geestelijke met rode mantel een baard, hoewel de baard van deze brenger van geluk wit is. Sommige tradities lijken wel echt globaal te zijn.

De Daruma als geluksbrenger ontstond halverwege 1700 in de Daruma-dera (de tempel van Daruma) in  Takasaki, gelegen ten noorden van Tokyo in de Gunma provincie. De stad Takasaki wordt dan ook beschouwd als de geboorteplaats van de Darumapop. Takasaki produceert 80% van de Japanse Darumapoppen, en er wordt jaarlijks een flink festival gevierd, waar ruim 400.000 ‘gelukszoekers’ op af komen. De Daruma kon met name in deze regio zijn steentje bijdragen; er werd vooral zijde geteeld en daar komt de hulp van de goden uitstekend bij van pas. Goede zijde is afhankelijk van de kwaliteit van de rupsen, de luchtvochtigheid, en tal van andere factoren die men nu eenmaal niet  geheel in eigen hand heeft. Tijdens het festival worden 24 uur lang ononderbroken door monniken sutra’s gereciteerd teneinde het begeerde geluk af te dwingen. En de wereldvrede te bespoedigen, dat ook.

De Daruma heeft Takasaki zeker geluk gebracht. De van oorsprong zijdetelers en boeren ontwikkelden in de luwe maanden een vaardigheid en snelheid om de poppen massaal te produceren. Nog steeds doen ze dat; en ook nog steeds met de hand. Elke pop is dus een héél klein beetje anders, maar in elk geval een okiagari: letterlijk ‘overeind komen’ (oki) en ‘opstaan’ (agari). Wie hem omstoot, ziet zijn of haar daruma zelf weer recht gaan staan. Vallen en weer opstaan, is de wijze en universele les.

Dit bericht werd geplaatst in Filosofie en Religie en getagd , , , , door Cees Omes . Bookmark de permalink .

Over Cees Omes

Onderwijskundig adviseur/programmeur, docent en trotse vader van drie zonen die volledig "into Japan" zijn. Twee daarvan hebben in Leiden de studierichting Talen en Culturen van Japan afgerond, de derde is een Anime-Otaku. Naast Cool Japan en eeuwenoude culturele tradities beschouwt hij vooral Sociaal Japan. Cees verwondert zich over de sociale cohesie en oplossingen die Japan kiest voor vraagstukken wanneer mensen met elkaar omgaan. Op straat, in het gezin, het onderwijs en in de zorg.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *