Dieren spelen van oudsher een belangrijke rol in Japanse volksverhalen. Vorige keer heb ik jullie al verteld over de krachten van de gelukskat maneki-neko, maar vandaag ga ik een stapje verder met de magische vos, ook wel kitsune in het Japans. De vos werd in het oude Japan gezien als een magisch dier met bovennatuurlijke krachten. Vossen worden in vele verhalen afgebeeld als intelligente wezens wier krachten toenamen naarmate ze ouder werden. Tevens konden oudere en wijzere vossen herkend worden aan het aantal staarten: des te meer staarten (tot wel negen) des te krachtiger de vos. Één van hun belangrijkste krachten was het kunnen aannemen van een menselijke vorm.

De oorsprong van de Japanse fascinatie met de vos kan volgens sommigen gevonden worden in volksverhalen die vanuit India, via China en Korea, in Japan terecht kwamen. De vroegste overgebleven verhalen stammen al uit de 11e eeuw. Zoals het geval is bij vele aspecten van de Japanse cultuur denken sommige Japanners daar echter anders over. Volgens sommigen van hen stamt het Japanse idee van de magische vos al uit de 5e eeuw v.Chr. De toenmalige bewoners van de Japanse archipel zouden in die tijd nauw hebben samengeleefd met vossen, waardoor inheemse legendes ontstonden. Deze legendes schreven vooral positieve eigenschappen toe aan de vos, terwijl de veelal Boeddhistische verhalen van het Aziatische vasteland hen vooral in een negatief daglicht stelden.

Deze tegenstelling is ook terug te vinden in verschillende overgeleverde Japanse volksverhalen. Aan de ene kant werd de vos gezien als een goedaardig wezen dat in verband gebracht werd met de godheid of kami van de rijst: Inari. Bij heiligdommen geweid aan deze godheid (zoals de Fushimi-inari-taisha in Kyoto) vind je dan ook vandaag de dag nog vele beelden van vossen. Echter, aan de andere kant werd de vos (net als in Europa) vooral gezien als een sluw dier. Hun vermogen om een menselijke vorm aan te nemen stelde hen in staat om mensen voor de gek te houden en te misleiden. De vos zou mensen kunnen beheksen om hen aan zijn macht te onderwerpen. Zelfs tot in de 20e eeuw werd daarom de diagnose ‘bezeten door vos’ gesteld bij mensen met psychische aandoeningen.

Ook in de hedendaagse populaire cultuur in Japan is de magische kracht van de vos nog regelmatig terug te vinden. Zo zijn sluwe of vriendelijk vossen (al dan niet met meerdere staarten) te zien in verschillende manga, anime en videogames zoals Naruto, Sonic en Pokémon. Heel letterlijk worden de verhalen over vossen misschien niet meer genomen, maar het feit dat dergelijke verhalen nog steeds tot de verbeelding spreken is duidelijk. Japanse folklore is niet slechts een verzameling verhalen en tradities, maar vormt tot op de dag van vandaag een inspiratiebron voor nieuwe creatieve uitingen.