Van oudsher wordt in Japan neergekeken op mensen die niet direct binnen de groep passen. Soms worden ze zelfs gezien als een directe bedreiging voor de groep. Deze bevooroordeelde houding jegens het individu dat niet bij een groep wil horen stamt uit de feodale periode. Toen Japan echter het feodale system afschafte en langzaam maar zeker een moderne geïndustrialiseerde samenleving werd, bleef deze houding grotendeels intact. Het duurde nog tot de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw voordat individueel denken en handelen echt in zwang raakte. Dit was echter vooral te danken aan de opkomst van de computerindustrie, waarin individualiteit hoog gewaardeerd wordt. Wel kregen enkele Japanners, die op eigen kracht carrière hadden weten te maken, veel aandacht vanuit de media. Deze mensen kregen het label furita opgeplakt, dat van het Engelse ‘freelance writer‘ is afgeleid. In dit artikel ga ik nader in op deze groep mensen, die zich niet in het traditionele systeem laat duwen.

Voor de komst van de furita was het alleen voor schrijvers en artiesten toegestaan om zich af te zonderen van de groep. Maar zij konden hun kunsten alleen beoefenen als ze gesteund werden door rijke meesters, zoals bijvoorbeeld militairen of lokale bestuurders. Ook is het niet ongebruikelijk dat individuen pas erkend worden in Japan als zij in het buitenland aanzienlijke successen hebben geboekt.

Daarom pleiten veel bekende Japanners en andere furita tegenwoordig voor het ontwikkelen van een meer individuele houding, om te kunnen overleven in de geïndividualiseerde wereld van de 21e eeuw. In plaats van in het gelid te lopen en zich aan het sterk hiërarchische model van de Japanse maatschappij te houden, zouden Japanse jongeren hun nieuwsgierigheid en creatief handelen moeten ontwikkelen. Dit was koren op de molen voor de jeugd in de jaren ’80 en ’90, die zelf al was begonnen met het ontwikkelen van een meer individuele levenshouding.

De gevestigde orde werkte en werkt echter tegen. Het Japanse onderwijssysteem, de economie, politiek, en werkcultuur zijn nog altijd sterk op de groep gericht en een eigengereide houding wordt daarin doorgaans niet gewaardeerd. Het ziet er niet naar uit dat deze situatie snel gaat veranderen, omdat de traditionele Japanse groepscultuur simpelweg te diep verankerd is in de maatschappij en de denkwijze van de Japanners.

Toch winnen mensen die voor zichzelf beginnen langzaamaan terrein. Het woord furita was een tijdje geleden ook een scheldwoord voor mensen die zich tegen de groep verzetten, maar het bestaan van dergelijke individuen wordt nu schoorvoetend erkend. Veel Japanners zijn tegenwoordig jaloers op diegenen die furita kunnen worden, omdat het woord veel vrijheid en onafhankelijkheid suggereert. Ook is het een handige manier om te ontsnappen aan het tijdrovende en energievretende onderhouden van de relaties met de groep in het traditionele systeem.

In plaats van veel tijd kwijt te zijn aan plichtplegingen, kan die energie in het werk en nieuwe, creatieve oplossingen gestoken worden. Het is te hopen dat de furita de komende paar jaar echt tot ontwikkeling komen, zodat Japan de concurrentie van andere, meer innovatieve landen aan zal kunnen.