Pim is master Talen en Culturen van Japan. Liefhebber van vroeg 20e-eeuws Japan. Vertaler en taalbeschouwer. Daarnaast geïnteresseerd in Japanse films, in het bijzonder die van regisseur Yasujiro Ozu. Leest ook graag werken van de schrijvers Yasunari Kawabata en Jun'ichiro Tanizaki.
Het Yamanote station met de grappige naam Takadanobaba doet denken aan een personage uit een Ghibli-film; een oud vrouwtje of toverkol. Toch is het een al veel oudere term die verwijst naar de hier gelegen opstapplaats voor ruiters te paard gedurende de Edo-periode. Vandaag is Takadanobaba een opstapplaats voor reizigers met het ijzeren paard, de trein. Je kunt hier de omgeving verkennen of overstappen naar de internationale Waseda universiteit.Lees verder →
Mejiro is een relatief klein station aan de Yamanote Lijn. De wijk Mejiro staat echter bekend als één van de meest prestigieuze woonwijken in Tokyo. In het toenmalige Edo stond het amper op de kaart, maar momenteel is het de goudkust, het Wassenaar van Den Haag, het Oosterbeek bij Arnhem of het Oud-Zuid van onze hoofdstad. Wie er woont stapt er uit, de rest rijdt beter door naar Takadanobaba of keert terug naar Ikebukuro.Lees verder →
Nog niet zo lang geleden stonden lettertypes voor het web op de computer van de eindgebruiker. Als die ontbraken, kon de browser grote delen van de pagina niet weergeven. Gelukkig verhelpen aanbieders van web-fonts de laatste jaren dit euvel. Google Fonts is op dit moment één van de grootste providers van online lettertypen voor gebruik op een webpagina. Google streeft ernaar om in iedere taal adequate lettertypes aan te bieden. Maar met Japanse lettertypes is dit nog niet zo makkelijk. Lees verder →
De Japanse uitgeverij Kadokawa nodigt wereldwijd anime- en manga fans uit om te stemmen op de beste 88 seichi uit de tienduizenden die er zijn. Seichi zijn ‘heilige’ plekken die te maken hebben met een manga of anime. Zo kunnen dit treinstations, scholen, tempels en andere alledaagse locaties zijn waarop plekken in manga of anime gebaseerd zijn. Maar ook de huizen van animators, mangaka en mangamusea. Het Ghibli-museum in Mitaka zal er vast en zeker op komen te staan, of de gigantische Gundam op Odaiba. Lees verder →
Naast de online apps en taaltrainers die we al eerder aanbevolen, is ook het opzoeken van woorden steeds makkelijker toegankelijk via het web. Waar de Japanoloog eerder aangewezen was op de Wordtank, kan er nu ook redelijk eenvoudig met behulp van online woordenboeken en apps voor de smartphone gezocht worden op betekenis en schrijfwijze. We gaan in dit artikel in op een aantal nieuwe mogelijkheden voor het bestuderen van de Japanse taal.Lees verder →
Wie via de goedkoopste manier per trein van Narita naar Tokyo reist, neemt de Keisei-lijn. Het eerste station op de Yamanote-lijn dat aangedaan wordt is Nippori. De meesten rijden door naar Ueno en vandaar naar hotel, hostel of andere bestemmingen. Toch verdient het aanbeveling om in Nippori eens uit te stappen.Lees verder →
Het Japanse treinnetwerk staat bekend als het meest betrouwbare ter wereld. Treinen rijden stipt op tijd en zijn erg schoon. Ongelooflijke aantallen reizigers worden tijdens het spitsuur naar de juiste plaats vervoerd. De stations en haltes worden ruim op tijd aangekondigd en ook wordt vermeld of de deuren aan de linker- of de rechterzijde zullen openen. De grootste service voor de doezelende forens zijn echter de treintunes, die per station verschillen. In dit artikel roemen we dit unieke fenomeen.
De verschillende treinmaatschappijen in Japan bieden vervoer op maat. Zo is er de hogesnelheidstrein shinkansen, oftewel kogeltrein, voor de zakenreiziger die vlot vanuit Tokyo naar een zakenafspraak in het land moet reizen. Minder snel en minder duur, maar ook comfortabel zijn de intercity-treinen vergelijkbaar met het Nederlandse materieel. De werkzame bevolking in de slaapsteden rondom het hart van Tokyo kan gebruik maken van treinstellen met in de lengte van de trein geplaatste bankjes, zodat zoveel mogelijk reizigers mee kunnen rijden tijdens het enorme spitsuur. Het aantal zitplaatsen is daardoor beperkt, maar het aantal staanplaatsen des te groter: er kunnen veel makke schapen in een hok. In Tokyo is een ringleiding aangelegd die alle 29 belangrijke stations en haltes aandoet: de Yamanote-sen of lijn. Deze loopt rond het centrum van Tokyo. Belangrijke wijken als Shinjuku, het grootste zakelijke district, jongerencentrum Shibuya en transit-station Ikebukuro zijn hierop allemaal aangesloten.
Bij ieder station wordt een tweetal eigen elektronische herkenningsmelodietjes afgespeeld. De eerste melodie geeft aan dat het treinstel binnenkomt op het betreffende station en is alleen hoorbaar in het treinstel. De tweede melodie geeft aan dat de trein vertrekt naar de volgende halte en is zowel in de treinstellen als op het station te horen. De tijd tussen aankomst en vertrek is exact zeven seconden, de treintunes voor vertrek hebben dan ook dezelfde lengte. Bekijk en beluister hieronder enkele voorbeelden van een steeds verder groeiende collectie op Youtube.
Waarom deze melodietjes?
De hassha-melodie (vertrekmelodie) is in de jaren 90 van de vorige eeuw ontwikkeld. Voorheen gaven alleen stationchefs aan dat de trein zou vertrekken, zoals dat in veel andere landen nog steeds door een conducteur met een fluit gebeurt. Op de Yamanote-lijn zijn conducteurs mede hierdoor niet nodig. De passagiersdruk op de Yamanote-sen is echter zo hoog, dat een aanvullend signaal in de vorm van een herkenningstune per halte nog meer efficiëntie in de hand werkt. Alle passagiers en instappers kunnen dit horen, terwijl de stationsbeambten door de menigte niet altijd zichtbaar zijn.
Japanners nemen elke gelegenheid te baat om te slapen of in elk geval de ogen even te sluiten. Dat kunnen zij bewonderenswaardig uitstekend in de trein, leunend tegen het raam of hangend aan een lus. Dommelende passagiers krijgen op deze manier een signaal wanneer ze de trein moeten verlaten. De stationstune valt beter op dan de monotone stem van de omroeper op de band. De forens sluit zich af voor de buitenwereld, maar laat de stationstunes wel toe. Hij/zij kent ze alle negenentwintig uit het hoofd.
Naast deze praktische reden, hebben de melodieën ook een rustgevende werking op de passagiers. De melodie van een bepaald station is voor veel kantoorwerkers het begin en het einde van hun werkdag. Echte fans zeggen dat het voelt alsof het treinbedrijf over hen waakt. Winkels verkopen dan ook koelkastmagneten met de namen van alle Yamanote-haltes, en er zijn ook sleutelhangers per halte verkrijgbaar die de diverse treintunes afspelen. Voor de toerist een “must have”, maar ook veel Japanse reizigers vinden het leuk om de “eki-melo” van hun vaste halte bij zich te dragen.
Hoewel de Nederlandse Spoorwegen wel beschikken over conducteurs die aankomst- en vertrek van de trein (vaak ook met humor) aankondigen, hoor je op Utrecht Centraal geen melodie die de trein naar Schiphol aankondigt. Het heeft wellicht te maken met het meer individualistische karakter van de Nederlandse treinreiziger. Veel mensen werken tegenwoordig (deels) thuis en vaak gaan werknemers op meer verschillende tijden naar hun werk. Toch zou het best leuk en nuttig zijn als de stem van de omroepster eens wordt aangevuld door een melodie.
Train je treintunes!
Voor wie de Yamanote-lijn kent en weemoed heeft, of voor wie hem binnenkort gaat beproeven, is hier een handig memoryspelletje. Klik op de kaarten met de knop om de melodie te horen, zoek er het passende station bij.
De Japanse taal heeft in de westerse wereld de status van “bijzonder moeilijk”. Drie alfabetten met elk een eigen functie, ingewikkelde Chinese karakters en een woordenschat die niet verwant is aan de Europese talen, dragen hier zeker aan bij. Maar bestudeer je de taal een tijdje, dan blijkt het Japans minder ingewikkeld dan gedacht. Met het juiste gereedschap en een goed plan van aanpak, wordt het een aangename ontdekkingsreis. Er is een woud aan apps en online programma’s aanwezig op het web dat kan helpen bij Japans leren.Lees verder →
Dat het fenomeen manga de laatste decennia de wereld verovert, behoeft geen nadere toelichting. De spannende perspectieven, klare lijnen en fantasierijke stripverhalen vormen voor de huidige generatie Japanologen vaak de eerste kennismaking met het land van Wa. De lezers van deze wonderlijke werkjes vol tentakels, pratende kikkers en prachtig getekende schoolmeisjes zijn helaas vaak minder goed op de hoogte van de vroegere vormen van het Japanse grafisch ambacht. Derhalve is het de hoogste tijd om deze lacune te vullen en te kijken naar de Shin Hanga, een in mijn optiek zeer geslaagde kruisbestuiving tussen de Europese en Japanse prentkunst.Lees verder →
Als een werknemer bij een nieuwe werkgever aan de slag gaat, is het gebruikelijk om jezelf kort voor te stellen. In Nederland maak je meestal een kort rondje langs je directe collega’s. Je vertelt kort wat voor werk je doet, schudt elkaar de hand en loopt verder naar de volgende persoon. Hoewel de manier van voorstellen kan verschillen tussen bijvoorbeeld een advocatenkantoor of een callcenter, is het in Nederland meestal vrij informeel. In het buitenland, en in het bijzonder Japan, is de ‘voorstelronde’ aan veel striktere regels gebonden. Deze jikoushoukai speelt een belangrijke rol in het sociale verkeer en het zorgt ervoor dat je goed van start gaat in je nieuwe baan. Lees verder →
